Het betekent immers dat Nederland – alweer – wordt bestuurd door een demissionair kabinet. Als voormalig minister heb ik zelf ervaren dat een demissionair kabinet terughoudend moet zijn met het maken van nieuwe plannen en het doen van investeringen. En dat is precies níet wat Nederland nodig heeft. We staan in Nederland voor grote uitdagingen, die niet kunnen wachten op eindeloze politieke onderhandelingen die slechts focussen op de komende paar jaar. Wat we als samenleving nodig hebben is een langetermijnvisie en het politieke lef om nu keuzes te maken, waar we later de gezonde vruchten van kunnen plukken.
Vrede en veiligheid onder druk
Anno 2025 zijn vrede en veiligheid niet meer vanzelfsprekend. Deze staan onder druk door nabije oorlogen, cyberaanvallen, een pandemie en de gevolgen van klimaatverandering. Veiligheid en weerbaarheid staan daarom terecht hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Maar daarbij moeten we wel verder kijken dan alleen investeringen in Defensie. Gezondheid is onlosmakelijk verbonden met – en zelfs een voorwaarde voor – weerbaarheid en veiligheid.
Een gezonde bevolking heeft veel voordelen. Door te voorkomen dat mensen ziek worden ontlasten we de zorg, besparen we op zorgkosten en verkleinen we gezondheidsverschillen tussen mensen met een hogere en lage sociaaleconomische positie. Gezondheid is hiermee een belangrijke voorwaarde voor onze weerbaarheid en veiligheid. Fysiek en mentaal gezonde mensen zijn weerbaarder en veerkrachtiger. Weerbaarheid begint dus bij gezondheid.
Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord
Daarom is het juist in deze tijd zo belangrijk dat we vol blijven inzetten op de beweging van zorg naar gezondheid, naar het voorkomen van ziekten en het gezond houden van mensen. Een belangrijke stap hiervoor hebben we begin september gezet. Toen ondertekende ik namens de GGD’en het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). Samen met vele andere zorg- en welzijnsorganisaties en de minister en de beide staatssecretarissen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zetten we daarmee een belangrijke vervolgstap in het verleggen van de focus naar het gezond houden van mensen.
Pandemische paraatheid
Maar met alleen een gezonde, veerkrachtige en weerbare bevolking zijn we er niet. Tijdens de coronapandemie hebben we gezien hoe groot de maatschappelijke ontwrichting van een infectieziekte kan zijn. Zowel de reguliere infectieziektebestrijding als de voorbereiding op een mogelijke nieuwe pandemie (pandemische paraatheid) zijn cruciaal voor een weerbare samenleving. Die conclusie trok ook het kabinet-Rutte IV, dat structureel geld vrijmaakte om pandemisch paraat te worden. Helaas verdwenen deze middelen met het hoofdlijnenakkoord uit de begrotingen van het kabinet-Schoof. Inmiddels zijn deze bezuinigingen voor een deel hersteld. Het is zeer zorgelijk dat deze financiering niet structureel is en we ons dus niet goed kunnen voorbereiden op een volgende pandemie.
Principiële keuze voor structurele borging
Dankzij het AZWA en de gedeeltelijk gerepareerde bezuinigingen komen er enkele broodnodige financiële middelen voor de komende twee jaar beschikbaar om te werken aan een gezonde bevolking en pandemische paraatheid. Deze tijdelijke ‘potjes’ en subsidies vormen echter geen solide fundament onder structurele gezondheidsbescherming, -bevordering en pandemische paraatheid. Het wordt daarom tijd om een principiële keuze te maken voor de lange termijn, voor structurele borging van de financiële middelen om de publieke gezondheid écht stevig neer te zetten.
Daarom doe ik een dringend beroep op alle politieke partijen, die straks mogelijk betrokken zijn bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet: Kijk verder dan de 4-jarige regeerperiode en durf te kiezen voor de lange termijn! Voor een gezonde, weerbare en veerkrachtige bevolking en samenleving, die is voorbereid op toekomstige gezondheidsdreigingen.
André Rouvoet
Voorzitter GGD GHOR Nederland