De mensen om wie het gaat, weten vaak de weg niet of ze durven geen hulp te vragen. Of artsen en andere zorgverleners weten dat niet en hoe ze de zorg kunnen declareren. Mensen die door omstandigheden geen zorgverzekering hebben, moeten toch medisch noodzakelijke zorg krijgen. Want anders wordt de schade aan hun gezondheid ernstiger.
Geen zorgverzekering
De inspectie keek naar de situatie van mensen die in verschillende situaties geen zorgverzekering hebben. Het gaat onder andere om dak- en thuislozen die geen geld of aandacht hebben voor een zorgverzekering, of geen verzekering kunnen afsluiten omdat ze geen (post)adres hebben. Of mensen die zonder verblijfsvergunning in Nederland zijn en daardoor geen zorgverzekering kunnen afsluiten. Zij durven niet naar een arts te gaan, want ze zijn bang als ‘illegaal’ ontdekt te worden. Ook arbeidsmigranten van binnen de Europese Unie hebben geen zorgverzekering zodra zij hun baan verliezen. Zij komen vaak uit Midden- of Oost-Europa.
Aantal onverzekerden
Onbekend is hoeveel mensen geen zorgverzekering hebben. Waarschijnlijk gaat het om enkele tienduizenden mensen die dakloos zijn of als arbeidsmigrant hun verzekering zijn kwijtgeraakt. Nog los van mensen zonder een verblijfsvergunning, nog eens vele tienduizenden mensen. In totaal gaat het om zo’n honderdduizend mensen als ruwe schatting. Onverzekerden weten vaak niet dat zij toch recht hebben op noodzakelijke zorg. En vaak weten ze niet waar ze terechtkunnen.
Wettelijke regelingen
Niet alle zorgaanbieders (artsen, apotheken, ziekenhuizen, verpleeghuizen) weten dat en hoe zij hun zorg (grotendeels) kunnen declareren via twee wettelijke regelingen. Eén voor onverzekerbare vreemdelingen zonder verblijfsvergunning, één voor mensen die zich niet verzekerd hebben om een andere reden. Ook daardoor krijgen mensen vaak niet de medische zorg die ze nodig hebben bij een huisarts, apotheek of bijvoorbeeld in een ziekenhuis. Of een arts kan geen plek voor vervolgzorg vinden.
De inspectie adviseert zorgaanbieders ervoor te zorgen dat al hun medewerkers (ook achter de balie) weten dat ook onverzekerden recht hebben op medisch noodzakelijke zorg. En bijvoorbeeld hoe zij tolken kunnen inschakelen. Verder is het belangrijk dat zorgaanbieders lokaal samenwerken, ook met gemeenten en met maatschappelijke en welzijnsorganisaties. Dan komen alle mensen om wie het gaat beter in beeld. Ook kunnen patiënten dan beter naar de juiste zorgaanbieder worden doorverwezen om de noodzakelijke zorg te krijgen waarop zij recht hebben.
Waardering voor straatartsen
De inspectie heeft waardering voor ‘straatdokters’ en ‘straatverpleegkundigen’ die wel noodzakelijke zorg geven aan mensen zonder verzekering. En voor zorginstellingen die patiënten zonder verzekering niet afwijzen. En de andere initiatieven binnen gemeenten en regio’s die onverzekerden de weg naar de zorg wijzen.
