Nieuw zorgakkoord ondertekend, opbrengsten vorig akkoord twijfelachtig

© francescoch / Getty Images / iStock

Zorg- en welzijnsorganisaties hebben vandaag op het ministerie van VWS het langverwachte AZWA ondertekend. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deed dat onder voorbehoud, omdat er nog een ledenraadpleging moet plaatsvinden. Verder committeren alle partijen zich aan de afspraken, die voor de zomer werden overeengekomen.

Een paar uur eerder stuurde VWS-minister Jan Anthonie Bruijn een brief aan de Tweede Kamer over de opbrengsten van de voorloper van het AZWA, het Integraal Zorgakkoord (IZA). “Uit deze eerste volledige rapportages komt, zoals verwacht, nog niet een eenduidig beeld van de inzet van het IZA”, schrijft hij daarin. Bruijn deelt de resultaten van de zogeheten 1-meting, die zicht zou moeten geven op de vier belangrijkste bewegingen die IZA zou moeten aanzwengelen. Dat zijn de inzet van passende zorg als norm, meer regionale samenwerking, meer hybride zorg en versterking van de eerste lijn.

Lange adem

Volgens Bruijn liet een eerdere tussenstand van het IZA, de zogeheten midterm review, zien “dat verandering een proces is van de lange adem”. Volgens de minister kwam uit de evaluatie naar voren dat het tempo van de transformatie van zorg en welzijn fors omhoog moet. Ook moet de samenhang worden versterkt en de focus worden verbreed. “Die constateringen hebben als input gediend voor het AZWA”, schrijft Bruijn.

Zoeken naar beeld

Het lijkt er dan ook op dat de verbeteringen vooral van het nieuwe akkoord – dat vandaag is ondertekend – moeten komen. Dat roept de vraag op wat er dan in het afgelopen jaar is gebeurd. De brief van de minister geeft daar geen antwoord op, daarin staat vooral waarom het zicht op de vorderingen zo beperkt is. “Er zijn verbeterpunten voor de monitors, bijvoorbeeld omdat het met bestaande data (om geen administratieve lasten te creëren) nog zoeken is om op onderdelen een volledig beeld te geven”, valt erin te lezen.

Geen vooruitgang, geen achteruitgang

Een overzicht met de belangrijkste resultaten komt grotendeels op hetzelfde neer. Er staat een aantal opmerkelijke conclusies in. “Deze meting over 2023 laat weinig verandering zien ten opzichte van 2022”, schrijft het Zorginstituut bijvoorbeeld over de doelstelling om van passende zorg de norm te maken. “Er zijn geen significante verschuivingen waargenomen. Geen achteruitgang en geen vooruitgang.” Dat betekent niet dat de beweging er niet is, maar wel dat die niet met cijfers kan worden onderbouwd. “De monitor biedt een indicatie van de beweging naar passende zorg. Harde conclusies kunnen nog niet worden getrokken”, staat in het document.

Vaag

Ook de mate waarin hybride zorg succesvol wordt ingezet blijft vaag. “Er lijkt binnen zorgorganisaties steeds meer aandacht te komen voor het herontwerpen van zorgprocessen voor digitale of hybride zorg”, is het meest concrete dat daarover in het overzicht staat. Wat betreft regionale samenwerking worden er zowel stappen vooruit als achteruit gezet. Zo wordt er efficiënter en vanzelfsprekender samengewerkt. Bovendien geven afspraken met het veld een impuls aan de domeinoverstijgende samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars. Daar staat wel tegenover dat er minder afspraken zijn gemaakt over gezamenlijke financiering en dat inwoners en patiënten minder worden betrokken bij bestuurlijke beslissingen in de samenwerkingsverbanden.

Eerste lijn

Het Nivel laat in de deel-monitor over een sterkere eerste lijn – het vierde en laatste doel van het IZA – zien dat er veel beweging is in de eerste lijn. “Zowel in gewenste als ongewenste richting”, staat in het overzicht. Positief is de toename van de personele capaciteit en de opkomst van zelfzorginformatie via thuisarts.nl. Patiënten zijn overwegend positief over de zorg die ze krijgen. Tegelijkertijd kloppen meer patiënten aan bij de huisartsspoedpost en zitten ze vaker zonder huisarts. “Wat de toegankelijkheid en continuïteit van de zorg onder druk zet”, aldus het Nivel.

Geen trend

“Deze 1-meting bevat nog weinig tot geen grote veranderingen ten opzichte van de 0-meting”, staat in het overzicht. “Ondanks dat de deelmonitors soms een positief of negatief effect laten zien van het IZA, kunnen we niet spreken van een trend, noch causale relatie.” Vrij vertaald: er is weinig verandering vast te stellen, de veranderingen die er zijn kunnen ook negatief zijn en in alle gevallen weten we niet of ze al dan niet het gevolg zijn van het IZA.

Resultaten AZWA

Of het langverwachte nieuwe zorgakkoord AZWA dat vandaag ondertekend is meer meetbare resultaten oplevert, is de grote vraag. Minister Bruijn schrijft aan de Kamer: “Na ondertekening zal ik in overleg treden met partijen over de monitoring van het AZWA en daarbij – conform afspraak – voortbouwen op de bestaande monitoring van het IZA.”

De Zorgvisie-stelling van deze week: ‘Bestuurlijke akkoorden als het AZWA zijn slechts lapmiddelen‘. Wat vindt u? Reageer op de poll.