NZa vindt regiobeelden nog te vaag

girafchik123 Getty Images iStock

Samenwerkende zorgaanbieders in de zorgkantoorregio’s en de regio’s acute zorg moesten voor 1 juli dit jaar een beeld maken van hun regio. Onder coördinatie van de marktleidend zorgverzekeraar en al dan niet met inhuur van een consultant, zijn de regiobeelden tot stand gekomen. Eind dit jaar moeten de regioplannen zijn voltooid. De NZa vindt niet dat de, veelomvattende, regiobeelden diepgravender moeten zijn, maar ze behoeven wel enige aanscherping.

Regiobeelden

Zo’n regiobeeld geeft inzicht in de capaciteit en prestaties van de gezondheidszorg in de regio en tevens in de prognoses en ontwikkelingen in zorgbehoefte en andere relevante aspecten van inwoners. Centraal staan het gericht investeren in de gezondheid van inwoners en het borgen van een integraal zorg- en welzijnsaanbod. Een regiobeeld moet voldoen aan vooraf opgestelde criteria. De NZa heeft hier geen oordeel over, want de verantwoordelijkheid voor de criteria ligt bij de partijen in het zorgveld, zoals is afgesproken in het Integraal Zorgakkoord.

Zorggebruik

Volgens de NZa is de ontwikkeling van het zorggebruik in de regiobeelden nog niet voldoende in relatie gebracht met de capaciteit en kenmerken van het zorg- en welzijnsaanbod. Daardoor ontbreken vaak conclusies in het regiobeeld die duidelijk maken wat de specifieke regionale fricties in zorgvraag en – aanbod en de impact op doelgroepen zijn.

Definities verschillen

Regio’s hebben een verschillende interpretatie van wat een ‘knelpunt’ is en wat een ‘oorzaak’ of ‘effect’. In veel regiobeelden zijn ‘vergrijzing’ en ‘personeelskrapte’ en ‘een afnemend matelzorgpotentieel’ als knelpunten aangemerkt, terwijl de NZa stelt dat dit eigenlijk oorzaken van knelpunten zijn. Hierbij is onderscheid te maken in beïnvloedbare en onbeïnvloedbare factoren. Juist de beïnvloedbare factoren zijn de aangrijpingspunten voor de regioplannen.

Knelpunten

De knelpunten omschrijft de NZa als ‘situaties waarin doelgroepen met een bepaalde zorg- of ondersteuningsvraag, steeds moeilijker toegang krijgen tot de kwalitatief goede zorg of ondersteuning’. “Het denken vanuit doelgroepen zet de weg open naar het anders organiseren van zorg en welzijn, over de domeinen heen: het voorkomen, verplaatsen en vervangen van zorg.” En dat is dus de bedoeling van een regioplan, in de ogen van de NZa.

ROAZ-beelden

ROAZ-beelden zijn volgens de NZa over het algemeen helder geformuleerd, overzichtelijk ingedeeld en bevatten doelgerichte analyses. De meeste uitgevoerde analyses zijn volledig, zo worden bijvoorbeeld ook de aantallen van beschikbare bedden meegenomen. Er is veelal per onderdeel van de acute zorgketen een analyse uitgevoerd over waarom patiënten niet kunnen doorstromen in de keten. Maar vervolgens ziet de NZa regelmatig een “cirkelredenering die moeilijk te doorbreken is”: wat is het knelpunt en wat zijn de oorzaken die aan de problematiek ten grondslag liggen? Personeelstekort, veelheid aan patiënten, complexere vraag; allemaal thema’s die worden genoemd als oorzaak, maar soms ook als knelpunt of effect.

Regioplannen

De conclusies in de regiobeelden en ROAZ-beelden zijn bij voorkeur zo concreet dat ze helpen om prioriteiten te stellen en plannen te ontwikkelen. Voor de belangrijkste opgaven in de regio maken de partijen afspraken met daarin ten minste welke partijen met welke oplossingen aan de slag gaan en op welke schaal, op welke meetbare resultaatafspraken daarbij wordt gestuurd en hoe de voortgang inzichtelijk wordt gemaakt.

Uitspringers

Sommige regiobeelden springen er uit wat helderheid betreft. Deze plannen zijn overzichtelijk, doorgronden patronen, zijn gespecificeerd naar doelgroep, verbinden domeinen en geven een aanzet tot oplossingen. De zorgkantoorregiobeelden van Midden Brabant en Zuid-Limburg en in de ROAZ beelden van Amsterdam-Amstelland en Limburg krijgen van de NZa een eervolle vermelding.