De oogzorg verandert daarmee snel in een verdienmodel. Het aantal staaroperaties in Nederland groeide vorig jaar verrassend hard door de opkomst van commerciële klinieken, ontdekte Follow the Money (FTM). Twee ketens, in handen van private equity, veroveren in rap tempo de markt.
Opmerkelijke groei
Wereldwijd zijn staaroperaties de meest uitgevoerde ingreep en ook in Nederland staat de procedure al jaren op nummer een. Daarmee zijn staaroperaties voor oogartsen een routineklus.
Het aantal operaties steeg vorig jaar echter plotseling naar 240 duizend, een toename van ruim 10 procent in plaats van ongeveer 5 procent in de jaren ervoor. Het is bovendien veel meer dan de 2 procent groei die je gebaseerd op de vergrijzing zou verwachten.
Dat blijkt uit cijfers die zorginstellingen zelf hebben aangeleverd bij Zorginstituut Nederland en door FTM zijn geanalyseerd.De stijging werd veroorzaakt door de groei bij commerciële klinieken, vaak in handen van private equity.
Problemen in ziekenhuizen
De opkomst van commerciële ketens leidt tot problemen in ziekenhuizen. Die verliezen lucratieve operaties en hebben soms moeite om roosters rond te krijgen. Daardoor nemen de wachtlijsten toe en komt de spoedzorg op sommige plekken onder druk te staan.
Het snel groeiende aantal staaroperaties kan er bovendien op wijzen dat patiënten zonder medische noodzaak onder het mes gaan. Omdat staaroperaties worden vergoed door zorgverzekeraars kan dit betekenen dat zorggeld niet beschikbaar is voor ingrepen die wel noodzakelijk zijn.
Forse groei door zorgverzekeraars
Toch zitten er wel degelijk voordelen aan de komst van private investeerders, zegt hoogleraar Marco Varkevisser tegen FTM. “Klinieken spelen niet per definitie een slechte rol in de zorg, want als het gaat om doelmatigheid hebben ze een belangrijke aanjagende functie.”
Hun efficiëntie kan ziekenhuizen bijvoorbeeld dwingen om slimmer te werken, waardoor de hele maatschappij profiteert. Maar, waarschuwt Varkevisser, zorgverzekeraars moeten dan wel letten op eerlijke tarieven en voorkomen dat er onnodige medische ingrepen worden uitgevoerd.
Volgens hoogleraar Marco Varkevisser zijn de nieuwe Nederlandse cijfers aanleiding voor een nader onderzoek. “Je ziet hier commerciële belangen en groeiende marktmacht bij een behandeling waarvan het onduidelijk is wanneer het medisch noodzakelijk is. Dat zijn allemaal alarmbellen die tegelijkertijd afgaan.”
Reactie klinieken en beroepsvereniging oogartsen
FTM heeft marktleiders Bergman Clinics en Eyescan benaderd voor een interview. Zij wilden alleen schriftelijk reageren op vragen en benadrukten dat zij werken volgens de richtlijnen van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), de vereniging van oogartsen. De bedrijven stellen ‘doelmatige en passende zorg’ te verlenen en bieden ook spoedzorg.
Branchevereniging Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) en beroepsvereniging NOG zeggen niet bekend te zijn met een plotselinge stijging van operaties in 2024. De cijfers waar FTM zich op baseert – uit de officiële staarregistratie – zijn volgens het NOG ‘niet geschikt om conclusies te trekken over het aantal uitgevoerde operaties in Nederland’.
De data van het Zorginstituut in dit artikel zijn geaccepteerd als databron in wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld om de relatie tussen het aantal behandelingen en de kwaliteit van zorg te toetsen. Zowel Bergman als Eyescan bevestigen dat het aantal operaties in dit artikel klopt.
