Beeld: Siphotography/Getty Images/iStock
De NZa concludeert dit in de Informatiekaart Concentraties in de zorg 2025.
In 2024 heeft de NZa 214 concentraties goedgekeurd, in 2023 waren dat er 200. Bij 46 procent van de goedgekeurde fusies en overnames in de zorg was vorig jaar een private equity-partij betrokken: een daling ten opzichte van het jaar daarvoor. Net als in voorgaande jaren was de mondzorg opnieuw de sector met de meeste goedgekeurde concentraties (62 aanvragen). In de langdurige zorg is het aantal fusies gestegen (41 aanvragen). De voornaamste reden om samen te werken in deze sector is het toekomstbestendig houden van de langdurige zorg.
Grote en kleine zorgorganisaties
Bij ongeveer een kwart van de fusies in 2024 wilde een grote zorgaanbieder met een kleine organisatie samengaan. Dat is iets gestegen ten opzichte van de anderhalf jaar daarvoor. In veruit de meeste gevallen (56 procent) wilde een middelgrote organisatie een kleine organisatie overnemen. Er waren maar weinig aanvragen waarbij twee grote organisaties samengaan, ook waren er weinig kleine organisaties die wilden fuseren. De NZa kreeg negen aanvragen van kleine organisaties die grotere zorgaanbieders opkochten. Het ging hier bijvoorbeeld om investeringsmaatschappijen die nog niet actief zijn in het Nederlandse zorglandschap.
Redenen voor zorgfusies
Organisaties die andere partijen willen overnemen, doen dat vanwege schaalvoordelen die ontstaan doordat een organisatie groter wordt en daardoor efficiënter kan werken. Bijvoorbeeld door gezamenlijk in te kopen of een gezamenlijke backoffice in te richten. Voor organisaties die worden overgenomen, is voortzetting van het bedrijf de meest genoemde reden. In de mondzorg en de farmacie gaat het vaak om tandartsen en apothekers die hun praktijk willen verkopen, omdat ze bijna met pensioen gaan. In de mondzorgsector wordt ook synergievoordeel veel genoemd.
Vijf zorgaanbieders in de langdurige zorg moesten fuseren uit financiële noodzaak.
Betrokkenheid buitenlandse partijen
Het aandeel in concentraties met betrokkenheid van een buitenlandse partij is stabiel gebleven. In 2024 ging het om 20 procent van alle goedgekeurde concentraties, van juli 2022 tot en met december 2023 was dat 24 procent. De betrokkenheid van een buitenlandse partij is het grootst in de sectoren hulpmiddelen (86 procent van het totaal aantal aanvragen in deze sector), overig (met name oog- en hoorzorg, 40 procent van het totaal aantal aanvragen in deze sector) en medisch-specialistische zorg (25 procent van het totaal aantal aanvragen in deze sector). Onder betrokkenheid van een buitenlandse partij wordt verstaan: een organisatie waar een of meer naar buitenlands recht opgerichte rechtspersonen zeggenschap uitoefenen over het concern.
Meer grip op zorgconcentraties
In de zomer van 2024 stelde de minister van VWS voor om de zorgspecifieke concentratietoets inhoudelijk te versterken. Met deze wetswijziging kan de NZa in de toekomst concentraties tegenhouden als er risico’s zijn voor de kwaliteit en continuïteit van zorg of bij een onrechtmatige bedrijfsvoering. De NZa is sinds 2025 al verplicht de aanvraag voor een concentratie op te schorten als de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd op dat moment een bepaald type onderzoek doet bij de zorgaanbieder naar de kwaliteit van zorg. Ook riep de Tweede Kamer in mei dit jaar opnieuw op tot een private equityverbod in de zorg, en wederom was de VWS-minister tegen.
Zorgspecifieke concentratietoets
Zorgaanbieders die willen fuseren of een andere zorgaanbieder willen overnemen, hebben hiervoor vaak goedkeuring nodig van de NZa. Deze toestemming is nodig als er ten minste één zorgaanbieder is betrokken met minimaal vijftig zorgverleners in dienst. Verder moet het gaan om zorg volgens de Zorgverzekeringswet of de Wet langdurige zorg. De NZa toetst vooral of de procedure goed is voorbereid, doorlopen en of alle stakeholders goed en op tijd zijn betrokken. Ook wordt er gekeken of er aandacht is voor de gevolgen en risico’s van een concentratie op de toegankelijkheid van de zorg.
