Geopolitieke ontwikkelingen veranderen de wereld in hoog tempo. Europa moet steeds nadrukkelijker op eigen benen staan. Die beweging raakt ook de verpleegkunde. Lange tijd keek Nederland bewonderend naar de Verenigde Staten als het ging om wetenschappelijk onderzoek en de ontwikkeling van verpleegkundig specialisten. Studiereizen naar Magnet-ziekenhuizen en deelname aan internationale congressen waren vanzelfsprekend.
Anno 2025 is het moment gekomen om deze strategie kritisch te heroverwegen. Zelf zie ik geen enkele reden meer om studiereizen naar de VS te maken of ons te verbinden aan Magnet-accreditaties.
De VS als voorbeeld?
Willen we ons nog spiegelen aan een land waar miljoenen mensen hun zorgverzekering zijn kwijtgeraakt, waar de minister van Volksgezondheid wetenschap relativeert en vaccinatie wantrouwt? Wat is de waarde van werkbezoeken in een politiek klimaat waarin racisme en uitsluiting van LHBTIQ+’ers, vrouwen en mensen van kleur genormaliseerd lijken? En wat betekent het als verpleegkunde daar niet langer als volwaardig professioneel beroep wordt erkend?
Geen trendsetter meer
Mijn pleidooi: ga ‘gluren bij de buren’, van lokaal tot Europees niveau. De Nederlandse verpleegkunde heeft de afgelopen jaren een indrukwekkende ontwikkeling doorgemaakt. Verpleegkundigen krijgen meer invloed en zeggenschap. Wetenschap, onderwijs en praktijk komen samen in stevige academische infrastructuren. De wijkverpleging innoveert, het aantal verpleegkundig specialisten is gegroeid naar circa 6.000.
Daarnaast zijn er inmiddels zo’n 400 proefschriften, 30 lectoraten, 20 leerstoelen en een groeiend aantal practoraten. Het Kennisinstituut van V&VN versterkt de verbinding tussen kennis en praktijk. In deze context is de VS geen trendsetter meer. Wel zijn Amerikanen uitstekend in het etaleren van hun successen. Dat is iets wat wij van hen kunnen leren.
Tijd voor een eigen benchmark
Hoewel de Magnet-theorie is gebaseerd op wetenschappelijk bewijs, is de accreditatie in de praktijk een commercieel traject met aanzienlijke kosten. Daarbij worden medewerkers- en patiëntgegevens opgeslagen in Amerikaanse databases. De vraag is of dat wenselijk en veilig is in dit tijdsgewricht.
Veel Magnet-principes zijn in Nederland al ingebed: adviesraden, onderzoekstructuren, loopbaanpaden en continue kwaliteitsverbetering. De tijd is rijp om te werken aan een eigen benchmark, gebaseerd op verpleegkundig-sensitieve uitkomst- en procesmaten. UMCNL, STZ en NVZ beschikken over de benodigde kennis en infrastructuur. V&VN kan hierin een coördinerende rol vervullen.
Integreer bovendien de factoren die bepalen waarom verpleegkundigen ergens willen werken in bestaande werktevredenheidsmetingen. Dat bespaart kosten en versterkt het eigenaarschap van de beroepsgroep. Los van commerciële modellen. En vooral: stop met bescheiden zijn.
Blijven investeren in onderzoek
Beleidsmakers moeten voorwaarden scheppen voor een cultuur waarin verpleegkundige praktijkvoering is gebaseerd op empirisch onderzoek én inzichten uit de gemeenschap, met ruimte voor continue kwaliteitsverbetering en professionele ontwikkeling. Investeren ook door de overheid in verpleegkundig onderzoek blijft cruciaal.
Maak de impact van verpleegkundige zorg zichtbaar in alle sectoren, met onderzoeksvormen die zowel tellen als vertellen. Bouw aan een inclusieve wetenschappelijke gemeenschap die zelf eigenaar is van haar data. Alles wat daarvoor nodig is, hebben we al in huis.
De heilige graal
De conclusie is helder: de heilige graal ligt niet overzee. Die zijn wij zelf. Er is wat mij betreft slechts één goede reden om nog naar de Verenigde Staten te kijken: om te leren hoe verpleegkundigen omgaan met de impact van ingrijpende politieke veranderingen op hun vak.
Door Johan Lambregts, verpleegkundige n.p.