In de discussie rond het vervoer van mensen met een beperking moest ik even terugdenken aan de discussie rond de forensentax nog niet zo heel lang geleden.
Deze fel bekritiseerde tax zou betekenen dat mensen die verder van hun werk wonen veel meer geld kwijt zouden zijn aan hun reiskilometers. Of belasting betalen of dichter bij huis werk zoeken. De tax riep een golf van protest op omdat het de vrije keus van woon- en werkplek aantast en was daarmee snel van tafel. Blijkbaar geldt dit minder voor mensen met een beperking.
Consequenties
De overheid wil vanaf 1 januari 2013 in een klap de tarieven voor het vervoer van mensen met een beperking halveren. Dat is fors en snel en voor veel zorgorganisaties niet zomaar op te vangen. De consequentie zal in een aantal gevallen zijn dat iemand met een beperking niet meer zelf kan kiezen waar hij of zij wil werken of dagbesteding wil volgen. Je zult maar tevreden wonen in een kleinschalige woonvoorziening in een Fries dorpje en (zoals zovelen in Friesland) je werk of dagbesteding in een grote plaats hebben en dagelijks om een Fries meer gereden worden. Wat gaat dat dan voor je betekenen?
‘Thuiswerken’ en aanpassen
Er zullen straks wellicht mensen met een beperking zijn die hun huis niet meer uitkomen. Dat ze er niet alleen slapen, wonen en eten, maar er ook hun dagbesteding krijgen. ‘Thuiswerken’, stel u voor wat dat betekent. Nauwelijks je huis uit en niet de kans om andere mensen te ontmoeten en werk anders te beleven dan het wonen. Ik moet er zelf niet aan denken. Of dat ze werk krijgen dichtbij, werk dat net iets minder leuk is en met nieuwe collega’s. Juist voor hen voor wie aanpassen al zo moeilijk is.
Eigen regie
Toch is dit wat op de loer ligt. En dat is niet waar we jarenlang voor hebben gestreden en waar ook de overheid sterk op heeft aangedrongen, namelijk ook mensen met een beperking een vrije keus bieden om zelf te kunnen bepalen waar ze willen werken of dagbesteding krijgen. ‘Eigen regie’. Laten we deze mensen niet nog meer beperken, dat is de opdracht voor zorgaanbieders en overheid.
Afbreken
Ik begrijp ook wel dat er binnen de AWBZ ingrijpende maatregelen nodig zijn omdat de zorg anders onbetaalbaar dreigt te worden. Maar laten we wel de tijd nemen om het op zo’n manier te doen dat we recht doen aan de mensen om wie het gaat. Je kunt niet binnen een jaar afbreken wat er in tien jaar is opgebouwd.
Goede oplossingen
Er is enige tijd nodig om goede oplossingen te zoeken. Om vervoer anders te regelen, met vrijwilligers, familieleden of in combinatie met andere zorgaanbieders. Of om mensen die dat wellicht kunnen, te helpen zichzelf te redden in het openbaar vervoer. We moeten voorkomen dat er nu uit bezuinigingsdrift of uit paniek – omdat instellingen het niet meer kunnen opbrengen – overhaast besluiten worden genomen die grote onrust veroorzaken onder mensen met een beperking.
Verkeerde keuzes
We moeten voorkomen dat mensen die grote moeite hebben met veranderingen straks in korte tijd weer van werkplek moeten veranderen omdat overhaast de verkeerde keuzes zijn gemaakt. Daar maak je meer mee kapot en het heeft direct een negatief effect op de zorg en op de zorgvraag. Wat je wint in het vervoer, verlies je weer ergens anders. Het is de vraag wat dan uiteindelijk de opbrengst is.
Slim organiseren
Bezuinigen, ja. Werk dichter bij huis waar mogelijk, prima. Natuurlijk kan en mag niet alles en hebben zorgorganisaties de opdracht zo slim mogelijk te organiseren. Maar neem vooral wel de tijd die nodig is om het goed te regelen en bestendige oplossingen te zoeken die passen bij de mensen om wie het gaat. Dat zijn wij ze verplicht, en moet toch mogelijk zijn.