Reservisten in de zorg en de epidemie-paradox

Er bestaan terecht aarzelingen ten aanzien van het inrichten van bijvoorbeeld corona-noodlocaties. In het TV programma Buitenhof wees Marcel Levi in dit verband op mislukkingen in Engeland. Daarentegen werden in dezelfde periode in het Madrileense noodziekenhuis ruim 4000 corona patiënten succesvol behandeld. Het Spaanse initiatief ging gepaard met een massale campagne voor het krijgen van extra zorgpersoneel.

Menskracht

Het personeelsaspect is dan ook de cruciale factor in het opzetten van nood-capaciteit. Nu op dit moment worden in Engeland – lerend van de voorgaande periode – kleine verspreide “Nightingale” nood-units van rond de honderd bedden opgericht. Het voordeel van deze opzet is dat gemakkelijker personeel vanuit de directe regio kan worden opgeroepen. De nabijheid van een groter regulier ziekenhuis kan van voordeel zijn in verband met het uitwisselen van kennis. Ook bij toegenomen complexiteit van de behandeling kan overname naar een reguliere Intensive Care afdeling makkelijker plaatsvinden.

Het principe van reservisten is bij defensie een bekend en waardevol systeem om kennis en capaciteit enigszins op peil te houden. Zo zou ook in Nederland een grote groep van (voormalig) zorgpersoneel kunnen worden georganiseerd die samenwerken met zorgpersoneel van defensie en ook gezamenlijk oefenen. Locaties en materieel zijn van mindere prioriteit dan het regelen van menskracht. Het lijkt aannemelijk dat een regionale opzet van noodlocaties ook uit het oogpunt van personeel-werving van belang kan zijn. Immers, epidemieën zijn van langere duur. Beperking van de reistijd en het kunnen verblijven in de eigen woning, kunnen doorslaggevend zijn in het verkrijgen van voldoende zorg-reservisten.

Brugfunctie

De grootste kracht van noodlocaties is het verzorgen van patiënten die (nog) niet IC-behoeftig zijn. Met name de huidige Omicron-variant lijkt juist in deze categorie de meeste slachtoffers te maken. Noodlocaties kunnen ook een brugfunctie hebben tussen ziekenhuis en een overbelaste thuiszorg.

Ten tijde van epidemieën hebben noodvoorzieningen het bijkomende voordeel dat verzorging in grotere ruimtes makkelijker is omdat alle patiënten dezelfde aandoening hebben. Ook het behandelend personeel heeft eenzelfde achtergrond en doelstelling. Dit voorkomt dat het kan “schuren” tussen het zeer ervaren ziekenhuispersoneel als die geconfronteerd worden met het instromen van mogelijk minder ervaren hulpkrachten bij het ad hoc uitbreiden van bestaande ziekenhuiscapaciteit.

Centrale visie

Hoe dan ook, het inrichten van goed werkende noodlocaties met een effectieve reserve capaciteit vereist een goede voorbereiding, een gedragen centrale visie en uitvoering. Ontbreekt dit dan zijn we veroordeeld tot terugkerende maatschappelijke ontwrichting ten tijde van epidemieën. Hierbij geldt de epidemie paradox: een epidemie is alleen een ramp als de overheid faalt in het organiseren van een goede voorbereiding op een epidemie.

Robert Kreis

Chirurg, n.p. em. hoogleraar Brandwondenzorg VUmc