De ideeën voor veranderingen in de zorg schieten als paddenstoelen uit de grond. Deze week ontstond nog veel ophef over het plan van de gemeente Deventer om persoonlijke verzorging door vrijwilligers te laten doen – zo zou de gemeente veel geld kunnen besparen. Daarnaast zorgt ook het inkoopbeleid van zorgkantoren voor onrust.
Transitieakkoord
Er leeft daardoor veel onzekerheid bij cliënten, zorgmedewerkers en zorgbestuurders. Krijgen cliënten straks nog wel professionele zorg, heeft de zorgmedewerker in 2014 nog wel een baan? Zijn er straks nog verzorgingshuizen? Als het aan de zorgbranche zelf ligt, wel. Want professionele verzorging blijft nodig, ook als deze via gemeenten geregeld wordt. ActiZ pleit dan ook voor een transitieakkoord met duidelijke afspraken waar alle betrokkenen zich aan verbinden.
Uitgangspunten van de verpleeg- en verzorgingshuizen en de thuiszorg voor dit transitieakkoord zijn:
Duurzaam personeelsbeleid
De hervormingen gaan gepaard met een groot verlies aan arbeidsplaatsen, dat is de realiteit. Zorgorganisaties zijn er immers niet om werkgelegenheid te creëren of om banen kunstmatig in stand te houden. Als de politiek besluit om een deel van de wettelijk verzekerde aanspraken te schrappen en als burgers daarvoor niet zelf kunnen of willen betalen, is banenverlies de consequentie. Maar de branche wil wel duurzaam omgaan met medewerkers. Het zou zo jammer zijn als nu eerst rucksichlos duizenden medewerkers ontslagen worden, die over een paar jaar weer heel hard nodig zijn. Want de zorgvraag zal blijven stijgen, en de vraag om goed opgeleide, ervaren zorgmedewerkers ook. Nu gaat veel energie en geld zitten in ontslagprocedures, wachtgeld en andere frictiekosten. Dat is naar mijn mening een grote verspilling. Waarom niet – zoals onlangs ook in een aantal bedrijfstakken plaatsvond – bijvoorbeeld werken met deeltijd-WW al dan niet in combinatie met om-/her-/bijscholingstrajecten?
Vastgoed
Duidelijk is ook dat zorgorganisaties vastgoed moeten afstoten of ombouwen. Maar ook hier dreigt onnodige verspilling, als zorggebouwen te snel worden af geschreven voor de zorg. Woonruimte voor ouderen blijft nodig, en sommige verzorgingshuizen kunnen misschien nog een goede herbestemming vinden in woonruimte voor senioren. Maar dan is nu wel een goede regeling nodig om de zorgwoningen betaalbaar te houden. Daar gaat het om een aanpassing van het woningwaarderingssysteem, een regeling voor de zorginfrastructuur en een gunstig fiscaal regime.
Communicatie
Er moet duidelijke communicatie zijn over het transitieplan en de bijbehorende bezuinigingen, en het is aan het ministerie van VWS om de boodschap uit te dragen. Wil de transitie goed uitpakken, dan is het essentieel dat niet alleen de betrokken partijen weten hoe het zit, maar ook dat VWS alle burgers in Nederland goed informeert. Ook over pijnlijke bezuinigingen.
Regie
Deze zaken moeten mijns inziens centraal geregeld worden en daar hoort de regie bij VWS te liggen. Naast bovenstaande is dat bijvoorbeeld ook hoe gezorgd wordt dat cliënten met zo min mogelijk verschillende regelingen en daarmee loketten geconfronteerd worden. Dus een invulling van de aanspraak thuisverpleging inclusief verzorging die daaraan onvoldoende tegemoet komt, is onaanvaardbaar.
Vervolgens moeten alle betrokken partijen, ook ActiZ en haar leden, op het nakomen van die afspraken aangesproken worden. Alle andere afspraken over hoe de transitie specifiek wordt ingevuld of uitgevoerd, worden op lokaal of regionaal niveau gemaakt, tussen zorgorganisaties, gemeenten, zorgverzekeraars en andere betrokkenen. En daar kunnen zorgorganisaties regie en verantwoordelijkheid nemen, zoals advocaat Hanneke Frijlink in haar blog van 3 juli stelt.
Aad Koster
Directeur van ActiZ, organisatie van zorgondernemers