Zo’n twintig jaar geleden hadden sommige artsen aparte wachtkamers voor ziekenfondsverzekerden en particulier verzekerden. Carrière maken betekende koffie van de koffiedame en niet meer ziekenfonds verzekerd zijn.
Mijn generatie (30+) weet nog wat een ‘ziekenfondsbrilletje’ is. Navraag leerde dat 30- dit niet meer weet. Het woord “klassenverpleging” is helemaal onbekend. Dit laat de verworvenheden van de huidige Zorgverzekeringswet zien. Iedereen heeft dezelfde basisverzekering. Het maakt niet uit of je jong of oud, ziek of gezond, arm of rijk bent. Die solidariteit is een waardevol onderdeel van de manier waarop wij de zorg in Nederland hebben georganiseerd.
Nieuwe tweedeling zorg
De komende jaren is het een levensgrote opgave om te voorkomen dat er een nieuwe tweedeling in de zorg ontstaat. Drie ontwikkelingen kunnen elkaar versterken. Ten eerste signaleert de Nederlandse Zorgautoriteit dat zorgverzekeraars hun strategie steeds vaker richten op bepaalde doelgroepen, zoals jonge, hoogopgeleide verzekerden. Een dergelijke doelgroepenbenadering is (wettelijk) toegestaan. Hierdoor zou wel, zo geeft de Nederlandse Zorgautoriteit aan, op termijn een tweedeling kunnen ontstaan tussen verzekerden die tegen een lage premie toegang hebben tot een zorgverzekering en verzekerden die dat niet hebben.
Schrappen uit basispakket
Een tweede ontwikkeling is dat de regering 1,5 miljard euro aan zorg uit het basispakket gaat schrappen. Deze zorg gaat waarschijnlijk over naar de aanvullende verzekering. Een laatste ontwikkeling is het schrappen van de restitutiepolis voor de basisverzekering. De restitutiepolis blijft voor de aanvullende verzekering bestaan. Tegelijkertijd wordt de verplichting van de verzekeraar om een redelijke vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg te betalen, afgeschaft (artikel 13 Zorgverzekeringswet).
Aanvullende verzekering
De tweedeling dreigt te ontstaan op het snijvlak van de basisverzekering en de aanvullende verzekering. Voor de aanvullende verzekering geldt geen acceptatieplicht. Verzekeraars mogen voorwaarden stellen aan de toegang. De winstgevende groepen, zoals studenten en hoogopgeleiden, komen terecht in collectiviteiten met hoge kortingen. Zij kunnen soms een no-claim afsluiten op hun aanvullende verzekering. Hierdoor betalen ze in de loop van de jaren steeds minder. Dat betekent een kostenafwenteling op kwetsbare groepen, zoals chronisch zieken, mensen met een beperking en ouderen. Deze groepen komen wel in aanmerking voor een aanvullende verzekering of restitutiepolis, maar zullen daar waarschijnlijk fors meer voor moeten betalen. Het zorgaanbod zal geringer zijn en de aanspraken minder.
Afschaffen keuzevrijheid en restitutiepolis
De sleutel tot het oplossen van het zorgvraagstuk ligt niet in het beperken van de keuzevrijheid van de patiënt en het afschaffen van de restitutiepolis. Het CDA vindt dit allebei een slecht idee. Het versterkt een dreigende tweedeling in de zorg. Ouderen, chronisch zieken en mensen met een beperking zullen de rekening gepresenteerd krijgen.
Investeren in gepast gebruik, het voorkomen van verspilling, innovatie, demedicalisering, fraudebestrijding en het betalen op gezondheidswinst zullen meer zoden aan de dijk zetten dan maatregelen die tot een nieuwe tweedeling in de zorg leiden. Anders weet de huidige generatie weer binnen “no time” wat klassenverpleging is.
Hanke Bruins Slot
Lid Tweede Kamer CDA