De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft zorgen over “de machtsconcentratie bij zorgverzekeraars”. Dit heeft tijdelijk voorzitter Maarten Ruys gezegd tijdens een recente bijeenkomst met het veld. De NZa is bang dat deze machtsconcentratie de publieke belangen schaadt en gaat daarom scherper toezien op het optreden van de zorgverzekeraars.
De bijzondere aandacht voor de zorgverzekeraars wordt ingegeven door de afschaffing van de ex post verevening en de voorgenomen wijzigingen van artikel 13 in de Zorgverzekeringswet. Hierdoor is de machtspositie van de zorgverzekeraar versterkt, aldus de NZa.
“Dat betekent dat we bijvoorbeeld de concurrentie tussen verzekeraars onder de loep willen nemen”, aldus Ruys. “Naast het meten van marktmacht willen we kijken of en in hoeverre inkoopvoordelen worden doorgegeven aan de verzekerden en hebben we aandacht voor de kroonjuwelen zorgplicht, verbod op premiedifferentiatie en ongewenste risicoselectie vergroten.”
Kroonjuwelen
Later in zijn speech komt Ruys opnieuw op deze ‘kroonjuwelen’ terug. “De toegenomen macht van zorgverzekeraars leidt ook tot de vraag of deze macht op de inkoopmarkt richting de zorgaanbieders niet ten koste gaat van de publieke belangen”, aldus Ruys. “Wij zullen dus ook de gevolgen van eventuele inkoopmacht toetsen aan de bijvoorbeeld de zorgplicht en aan de gevolgen voor kwaliteit.”
Tot voor kort waren toezichthouders als de NZa en de ACM vooral gespitst op machtsconcentraties van zorgaanbieders. De rationale hierbij was dat dergelijke concentraties aan verkoopzijde al snel een prijsopdrijvend effect hebben en dus ten koste gaan van de premiebetaler. De bundeling van inkoopmacht is altijd met meer coulance bekeken. Sterke zorgverzekeraars zijn in de optiek van de toezichthouder beter in staat om scherp in te kopen en zijn daarmee juist hoeders van het publiek belang.
Onder vuur
Deze visie op het zorgstelsel ligt steeds meer onder vuur. Zorgaanbieders klagen al geruime tijd over wat zij ervaren als het meten met twee meten door de toezichthouders. Ook in eigen kring klinkt er kritiek op het optreden van de zorgverzekeraars. Volgens DSW-topman Chris Oomen heeft de dominantie van de vier grote zorgverzekeraars op de zorgverzekeringsmarkt, te weten Achmea, CZ, Menzis en VGZ, er toe geleid dat ook de zorgaanbieders zich zijn gaan opsluiten in steeds grotere fusieorganisaties. De verzekerde is volgens Oomen de dupe, omdat zijn keuzevrijheid wordt ingeperkt, terwijl ook de premie stijgt.
Ook onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix merkte begin september in een onderzoek in opdracht van VWS op dat de NZa structureel weinig aandacht voor de inkoopmacht van zorgverzekeraars besteedt, met name ten opzichte van kleine aanbieders. Daarnaast zijn verzekeraars door het kabinetsbeleid te veel in de rol van kostenbewaker gedwongen, waardoor er minder aandacht is voor zaken als kwaliteit en toegankelijkheid.
Dat de NZa de kritiek ter harte neemt bleek ook al begin november toen de de NZa aankondigde onderzoek te gaan doen naar de zorgcontractering. De NZa wil met name weten of kleinere aanbieders terecht klagen dat zorgverzekeraars voor 2015 te weinig zorg inkopen.