Ziekenhuisrekeningen zijn voor zorgconsumenten ondoorgrondelijk, inconsequent en soms onverklaarbaar hoog. Dat constateert de Nationale Ombudsman in het rapport ‘Ziekenhuisrekeningen op weg naar transparantie?’. Het complexe, ondoorzichtige systeem op basis van DBC’s geeft de burger het gevoel ‘belazerd’ te worden en tast daarmee het draagvlak voor het collectief gefinancierde stelsel aan, vindt Frank van Dooren.
Volgens Van Dooren mogen patiënten verwachten dat ze na de behandeling een begrijpelijke rekening ontvangen en dat ze, als ze er vragen over hebben, daar ergens mee terechtkunnen. Wanneer ze een ziekenhuisrekening krijgen, moeten ze hun behandeling daarin kunnen herkennen. Hierdoor kunnen zij een verantwoorde keuze maken. Van Dooren: ‘Aan deze verwachtingen van de burger komt de overheid onvoldoende tegemoet.’ Bovendien zijn zorgnota’s onvoldoende duidelijk voor de burger. Daarnaast brengt het declaratiesysteem mee dat de kosten van eenvoudige behandelingen die binnen het eigen risico kunnen vallen, disproportioneel zijn.
Vaak kan zorgverzekeraar noch zorgverlener uitleggen wat de kosten zijn voor welke behandeling, constateert de ombudsman. Niet zelden wordt de consument als hij om opheldering vraagt, van het kastje naar de muur gestuurd. Van Dooren geeft het voorbeeld van een man die een rekening kreeg van 555,60 euro na een consult van tien minuten bij een internist. De verzekeraar verwees door naar het ziekenhuis voor meer uitleg over de rekening, en dat zei dan weer dat ze niet verplicht waren daar uitleg over te verstrekken.
Dat het onvoldoende lukt om inzicht te geven in kosten van specialistische behandelingen, heeft volgens Van Dooren te maken met de complexiteit van het DBC-declaratiesysteem, tien jaar geleden door de overheid ingevoerd en nadien onder het motto ‘DBC’s op weg naar transparantie (DOT)’ aangepast. “Voor de burger is het niet te begrijpen en door de professional is het niet goed uit te leggen”, aldus Van Dooren. “Zolang burgers het gevoel hebben dat het systeem niet in hun belang werkt en zelfs het gevoel hebben dat zij ‘belazerd’ worden, dan is dat van invloed op het vertrouwen van burgers in het zorgstelsel en daarmee in de overheid.”
Systeemwereld
Om een goed beeld te krijgen wat er op dit punt bij burgers leeft, hebben de Nationale ombudsman en de Consumentenbond van medio november 2013 tot en met eind april 2014 een meldpunt geopend waarop burgers hun ervaringen met ziekenhuisrekeningen konden delen. De ruim 330 binnengekomen klachten zijn onder te verdelen in drie categorieën. Minister Edith Schippers van Volksgezondheid stelt in een reactie dat het verbeteren van de transparantie van zorgkosten prioriteit heeft. Van Dooren betwijfelt of de minister dit daadwerkelijk waar zal maken. Hij wijst in idt verband op ‘de spanning tussen de systeemwereld van een organisatie enerzijds en anderzijds de leefwereld van mensen, waarbij gestreefd wordt naar een meer mensgerichte benadering’. “Ondertussen staat het DBC-systeem als zodanig voor het ministerie van VWS en de andere partijen in het veld niet ter discussie. Ik betwijfel dan ook of het ‘denken in mensen en in hun vrijheden’ in de praktijk voldoende tot zijn recht komt”, stelt Van Dooren.