© AdriaVidal / stock.adobe.com
Dat laat kwartiermaker Aiko de Raaf deze week weten in een brief aan alle regiomanagers en -coördinatoren. “Helaas zullen niet alle transformatieplannen meer kunnen worden goedgekeurd.” Het budget voor transformatieplannen is namelijk met ruim een miljard euro overvraagd.
Vele wachtenden voor u
Uit een overzicht met peildatum 20 mei 2025 blijkt dat er 184 transformatieplannen definitief zijn goedgekeurd en 141 lagen te wachten op goedkeuring. Het is niet duidelijk hoe groot die groep wachtenden nu nog is. Daarnaast waren er nog 58 plannen in behandeling voor de snelle toets, die vooraf gaat aan het definitieve goedkeuringstraject. De Raaf schrijft in zijn brief dat de afgelopen weken nog “een groot aantal plannen is goedgekeurd. Deze plannen gaan veelal over de verbinding tussen zorg en het sociaal domein. De goedgekeurde plannen liggen nu bij Zorgverzekeraars Nederland. ZN is bezig met een analyse en zal binnenkort met een lijst goedgekeurde plannen komen.” Tot nu toe was De Raaf niet bereikbaar voor een nadere toelichting.
Minder dan 2,2 miljard
Bij het sluiten van het IZA in 2022 was 2,2 miljard euro uitgetrokken. Dat is inmiddels minder: met het nieuw gesloten AZWA is er 346 miljoen euro van de transformatiemiddelen overgeheveld naar de begroting voor bijvoorbeeld de financiering van de vaccinaties van gordelroos, opleiden en het versterken van de basisinfrastructuur in het sociaal domein. Daarnaast is er een afspraak over use it or lose it, waarbij middelen terugvloeien naar Financiën als deze niet gebruikt worden voor transformatieplannen. Het beschikbare bedrag is hiermee nog 1,961 miljard euro. In totaal is er inmiddels voor 3 miljard euro aan transformatiegelden aangevraagd.
Wachten op goedkeuring
Indieners van plannen die wachten op goedkeuring, zitten hiermee in onzekerheid. Behalve degenen die een van de 62 plannen hebben aangeleverd die betrekking hebben op Mentale Gezondheidsnetwerken, Zorgcoördinatie via de ROAZ-en en Spreiding en Concentratie van medisch-specialistische zorg (oncologie en vaatchirurgie). Zij krijgen voorrang omdat de verwachte “versnelling” daar onvoldoende plaatsvindt. Deze partijen hebben tot 31 december 2025 de tijd om transformatieplannen goedgekeurd te krijgen. Lukt dat niet, dan wordt het geld verdeeld onder andere positief beoordeelde transformatieplannen. De toekenning gebeurt in dat geval op moment van goedkeuring door de zorgverzekeraars.
Wie het eerst komt, eerst maalt
Dat heeft het Bestuurlijk Overleg IZA besloten. In de brief staat het als volgt: “Er is gerichtere sturing nodig op deze drie thema’s omdat transformatieplannen nodig zijn om deze te laten slagen. Als we vasthouden aan het wie-het-eerst-komt-het-eerst-maaltprincipe gaat een deel van deze transformatieplannen het niet halen.”
De voortgang van de mentale gezondheidsnetwerken bijvoorbeeld heeft een impuls nodig, zo stelt het BO IZA in een rapportage van 16 juni 2025. De doorlooptijd daarvan is erg lang. Knelpunten zijn onder andere: “de grote hoeveelheid verschillende partijen en verschuivende eisen aan plannen, de eis een positieve business case op te stellen en de daaraan verbonden kpi’s. Ook is in veel regio’s niet duidelijk wie de hoofdaannemer gaat zijn.”
IZA-geld
Op de pot met IZA-geld kunnen zorgpartijen een beroep doen die met elkaar willen samenwerken om “de transformatie naar passende zorg” te versnellen. Hiervoor zijn in het IZA verschillende thema’s benoemd.
Tot nu toe is een bedrag van 740.409.907 euro beschikbaar gesteld aan goedgekeurde transformatieplannen. Hiervan is 125.780.395 euro daadwerkelijk uitbetaald. Een reservering van het totaal, 150.788 euro, staat te wachten omdat bepaalde kpi’s (kritieke prestatie-indicatoren) nog niet zijn behaald.
Eerst door de snelle toets
Wie aanspraak wil maken op IZA-geld moet eerst door een zogenoemde ‘snelle toets’, een eerste screening van het projectvoorstel. Op 20 mei 2025, het meest recente overzicht, waren er 416 aanvragen voor een snelle toets aangeleverd. Daarvan zijn er 270 goedgekeurd, van 14 is de beoordeling gestart, van 44 plannen is extra informatie aangevraagd en 83 plannen zijn al direct afgekeurd.
Dan door naar het transformatieplan
Als het projectvoorstel succesvol door de snelle toets heen is, moet het worden uitgebreid tot transformatieplan. De 270 goedgekeurde snelle toetsen leverden 125 goedgekeurde transformatieplannen op die al in uitwerking zijn. De overige 145 transformatieplannen zijn ingediend maar nog niet in gang gezet. Er zijn in deze groep 59 transformatieplannen goedgekeurd, van 19 transformatieplannen is de beoordeling gestart, aan 38 indienende partijen is extra informatie opgevraagd en 4 transformatieplannen zijn alsnog afgekeurd.
Ontwikkelkosten
Alleen voor plannen die zijn goedgekeurd door de beoordelend zorgverzekeraar en waarvoor de NZa een beschikking heeft afgegeven, kunnen afspraken worden gemaakt over een vergoeding voor de gemaakte kosten van het ontwikkelen van een plan. De eerste kpi in het transitieplan mag ‘goedgekeurd transformatieplan’ zijn. De zorgverzekeraars kunnen dan met terugwerkende kracht de gemaakte kosten uit de transitiemiddelen vergoeden. Partijen die hebben gewerkt aan een niet-goedgekeurd plan, krijgen hun ontwikkelkosten niet vergoed.
Beluister de Voorzorgaflevering met Aiko de Raaf waarin hij de verdeling van de transitiegelden uitlegt.
Een voorbeeld van een top down beleidskader en betreffende randvoorwaarden: op=op en alle voorbereidende kosten ( betreffen acties AAN de zorg en niet IN de zorg ) worden niet meer vergoed. Vele adviesbureau‘s hebben hiervan genoten. En wie krijgt nu de politieke schuld? Over gepaste professionele en getalsmatige inzet van de 220.000 verpleegkundigen is relatief weinig bekend. De zorgverzekeringswetten kennen geen specifieke bekostigingsregel voor de aanwending van „verpleging en verzorging“, wel voor de indicatie hiervoor in de langdurige zorg.