39551a62-167a-484b-8088-ab65b3de67e9 Publikationsname / Publikationsnummer / E-Tag TT.MM.JJJJ (optional)
Zorginstellingen zijn in 2016 weer meer gaan samenwerken, na een voorzichtiger periode in 2014 en 2015. De samenwerkingen hebben wel minder losse vormen aangenomen. Samenwerken betekent vaker dat de eigendomsstructuur van een of beide partijen verandert, zoals bij een fusie of overname.
Dit blijkt uit Zorgsamenwerkingsmonitor van adviesbureau JBR, een analyse van alle 152 aangegane samenwerkingsverbanden van het afgelopen jaar. Het leeuwendeel van de nieuwe samenwerkingen wordt nog altijd aangegaan in de cure (55 procent).
Care en welzijn zijn wel bezig aan een opmars in 2015 en 2016, met name gedreven door de beleidsontwikkelingen in de thuiszorg en huishoudelijke hulp.
Beduidend meer overnames
Het aandeel samenwerkingen waardoor de eigendomsstructuur wijzigde, is in 2015 en 2016 gestegen naar bijna 70 procent. Ter vergelijking: in 2014 was in 54 procent van de gevallen nog sprake van een vorm van een samenwerking zonder wijziging in eigendomsstructuur en in de jaren daarvoor lag dit rond de 37 procent. Ook in absolute getallen is de categorie overname/participatie beduidend gegroeid: van 25 in 2014 naar 63 in 2016.
JBR schrijft deze toename deels toe aan de overnames van de boedels van failliete instellingen en deels aan zorginstellingen die afscheid hebben genomen van onderdelen in hun totale dienstenportefeuille.
“Daarnaast lijkt het besef te groeien dat voor echte samenwerking en integratie ook een gedeeld belang in eigendom gecreëerd dient te worden’, constateert Caspar van der Geest, partner bij JBR. “Werken vanuit eenheid van belang. Niet alleen ten aanzien van kwalitatieve doelstellingen, maar ook vanuit een gedeeld financieel belang.”
Fusiegolf ziekenhuizen ten einde
Samenwerken heeft in 2016 vooral geleid tot concentratie binnen het eigen segment. Er komen weinig nieuwe partijen bij.
Binnen de cure komt dit met name doordat ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra expertise bundelen. Daarnaast is minder complexe zorg overgeheveld van de derde naar de tweede lijn. “De doelstellingen van het ministerie van VWS op dit gebied lijken in de praktijk langzaamaan hun beslag te krijgen”, zegt Van der Geest.
De fusiegolf in de ziekenhuissector lijkt wel ten einde te zijn, zo stelt de Zorgsamenwerkingsmonitor. Vanaf 2011 zijn er circa 30 fusies en overnames tussen ziekenhuizen gemeld waarvan inmiddels meer dan de helft bestuurlijk of juridisch gefuseerd of overgenomen is.
Schaalgrootte in de care
In de care blijft het aantal nieuwe samenwerkingsverbanden stijgen, vooral in de VVT. In 2016 zijn er 46 gemeld, hiermee gaat de sector weer richting de piek van 2012, toen er bijna 50 samenwerkingen werden aangegaan.
Van deze samenwerkingen was zo’n 30 procent wel met partijen van buiten de care, zoals ziekenhuizen, aanbieders van huishoudelijke hulp of toeleveranciers.
Ook bij welzijnsinstellingen en aanbieders van huishoudelijke hulp was er veel beweging. “Met onderlinge fusies creëren zorgorganisatie schaalgrootte en een meer gedifferentieerd aanbod. Dat moet helpen om in te spelen op de bezuinigingen bij gemeenten. (..) Uit de eigen praktijk weten we dat de toegenomen consolidatie de afgelopen twee jaar met name gedreven is door de druk op de tarieven en volumes en door de toegenomen werkkapitaalbehoefte vanwege de veranderingen in de financieringssystematiek”, aldus Van der Geest.
Snel rond
JBR constateert tot slot dat aangekondigde samenwerkingen ook sneller rond waren. In 2016 is 84 procent van de aangekondigde transacties in hetzelfde jaar uitgevoerd. In de jaren 2011-2015 was dit gemiddeld 71 procent.
Dat meer transacties in hetzelfde jaar worden uitgevoerd kan voortkomen uit een keuze van betrokken partijen om pas later in het proces aan te kondigen. Ook het feit dat meer activiteiten zijn overgenomen uit failliete boedels draagt daaraan bij. Dat gaat automatisch sneller, aldus JBR.