Zorgpartijen en een bekende Nederlander op de longlist voor de kwakzalverijprijs 2025

De Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft negen organisaties of personen genomineerd. Naast eerdergenoemde partijen staan het College van Bestuur van de Vrije Universiteit, de Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut (NEN), de Christelijke Filmstudio Het Kruispunt, de VPRO en het Ministerie voor Defensie op de longlist. De Meester Kackadorisprijs is een onderscheiding voor individuen of instituten die kwakzalverij bevorderen, zonder zelf kwakzalverij te bedrijven. De winnaar van dit jaar wordt op zaterdag 4 oktober 2025 bekendgemaakt, op het Jaarsymposium van de vereniging in Utrecht.

Het Amsterdam UMC

Het Amsterdam UMC is genomineerd vanwege de goedkeuring van een proefonderzoek bij kinderen met hardnekkige obstipatie waarbij acupunctuur wordt toegepast. De afdeling van maag-, darm- en leverarts en hoogleraar Marc Benninga, eerder in beeld geweest vanwege hypnose tegen buikpijn bij kinderen, heeft folders verspreid bij huisartsenpraktijken in en rond Amsterdam, op zoek naar patiënten. Voordat kinderen mogen meedoen aan deze AcuPilot-studie moeten zij een flink regulier behandeltraject hebben doorlopen, zonder resultaat. Ze krijgen dan gratis acht wekelijkse priksessies van een half uurtje die worden uitgevoerd door ‘ervaren acupuncturisten’, aldus de folder.

Het plan is goedgekeurd door de medisch ethisch commissie (METC) van het Amsterdam UMC en door de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO). Promovenda arts-onderzoekster Michelle Bloem schrijft: “Uit onderzoek blijkt dat ‘acupunctuur obstipatieproblemen bij volwassenen kan verlichten.” De jury: “Dat de afgelopen tientallen jaren vele duizenden studies zijn gedaan naar de (mogelijke) werking van verschillende soorten acupunctuurbehandelingen voor de meest uiteenlopende aandoeningen zonder dat dit iets heeft opgeleverd is het Amsterdam UMC kennelijk ontgaan.”

MIND

MIND is een onafhankelijke maatschappelijke organisatie die zich sterk maakt voor een psychisch gezonder Nederland en een stem geeft aan alle mensen met (beginnende) psychische klachten en hun naasten en biedt informatie bij psychisch lijden. Zij is in principe niet tegen euthanasie, maar stelt daaraan een aantal voorwaarden en dat er ook aandacht moet zijn voor wat voorafgaat aan een euthanasie-aanvraag. Het is de taak van professionals om mensen te blijven motiveren, klachten te verlichten en te begeleiden naar wat er aan behandelingen nog mogelijk is. MIND vindt dat hierin ruimte moet komen voor verschillende ervaringen met ondraaglijk psychisch lijden. Daarnaast moet er meer aandacht komen voor de impact van de berichtgeving over euthanasie op de ontvanger. Wie door deze berichtgeving wordt geraakt, zou erop moeten worden gewezen dat erover kan worden nagepraat, met een hulpverlener. De jury: “Mooie adviezen. Maar omdat uit een recent artikel in GGZ-nieuws blijkt dat MIND, naast alle zinnige opmerkingen bij de behandeling van mensen met ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden, wijst op wat bij dergelijk lijden ook een alternatieve/complementaire behandeling kan bewerkstelligen, is zij kandidaat voor de meester Kackadorisprijs.”

Ruud Gullit

Voormalig stervoetballer Ruud Gullit heeft zich nu verbonden aan de Noorse producent van voedingssupplementen VitaePro. De jury: “Dit bedrijf doet in zijn reclame-uitingen allerlei gezondheidsclaims. Zo zou het supplement niet alleen goed zijn voor de spieren en gewrichten, maar ook voor bijvoorbeeld de botten, het hart, de schildklier, het haar, de nagels, de huid, het gezichtsvermogen, het zenuwstelsel, de spieren, het immuunsysteem, de voortplanting en vruchtbaarheid en het cholesterolgehalte. Maar voor wie gezond en gevarieerd eet zijn al deze voedingssupplementen overbodig. VitaePro maakt hier handig gebruik van door bekende Nederlanders in te zetten. Ruud Gullit hoopt met zijn uitspraak “het helpt mij gewoon” mensen te overtuigen van het nut van de aanschaf van het supplement. In werkelijkheid is een dergelijke opmerking op zijn hoogst een placebo-effect.”

Vrije Universiteit

Het college van bestuur is genomineerd vanwege de benoeming tot bijzonder hoogleraar van Sidney Rubinstein op de leerstoel Optimizing Management of Musculoskeletal Health. Volgens Rubinstein zijn MSK-klachten de meest voorkomende reden voor ziekteverzuim. Rubinstein heeft in Californië chiropractie geleerd en is in een eigen praktijk al jarenlang bezig als chiropractor. De Nederlandse Chiropractoren Associatie (NCA) betaalt de helft van de kosten voor de nieuwe leerstoel. De Jury: “Het voornaamste doel van de NCA is erkenning van het beroep en samenwerking met de VU is een enorme stap in de gewenste richting. Chiropractie is echter een alternatieve behandelwijze. De opleiding tot chiropractor is niet erkend, wetenschappelijk onderzoek laat zien dat chiropractie soms even effectief is als, maar nooit effectiever dan klassieke fysiotherapie.”

De Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut (NEN)

NEN begeleidt de ontwikkeling van normen, bijvoorbeeld voor de bouw, voor de maatvoering van stekkers en voor chirurgische implantaten. NEN beheert ruim 34.000 normen, zowel Nederlandse, Europese als internationale normen. De Jury: “NEN blijkt ook andere maatstaven te hanteren en zich te richten op marktpartijen, waarbij zij niet kijkt naar de stand van de wetenschap. Zo heeft zij in 2009 op het verzoek van de ISO een normcommissie Traditional Chinese Medicine ingesteld, met het doel de reputatie en acceptatie van Chinese geneeswijzen in de gezondheidszorg te verhogen. In juli 2015 publiceerde NEN de norm Osteopathische dienstverlening. In 2024 is vanuit India het verzoek gekomen voor de oprichting van een ISO-norm voor Ayurveda, een traditionele behandelwijze die ervan uitgaat dat gezondheid een optimale energiebalans is die verstoord kan worden door onder andere het jaargetijde en de plaats van de wereld waar je geboren bent. Een norm voor kwakzalverij.”

De Stichting Gezond Leven

Gezond Leven is een korte naam voor ‘Stichting voor Gezond Leven en Natuurlijke Geneeswijzen’. Haar ‘Infolijn Alternatieve Geneeswijzen’ helpt het publiek met het vinden van een geschikte complementaire behandeling en van een gekwalificeerde behandelend arts of therapeut. Vrijwilliger Marisca van de Burg is theoloog, levensbeschouwelijk counselor en Jungiaans analytisch tekentherapeut. Zij is schrijfster van de Gids aanvullende behandelingen voor de geestelijke gezondheid, waarvoor Rogier Hoenders, boegbeeld van de integrale psychiatrie in Nederland, een aanbeveling schreef. De jury: “Het boek van Marisca van de Burgh bevat naast de gebruikelijke huis-, tuin- en keukenadviezen over gezond eten, genoeg slapen en bewegen ook veel onzin. Ook doet ze aan disclaimers, zoals: ‘Disclaimer: aanbevolen wordt om voedingssupplementen te gebruiken in overleg met bij voorkeur een integraal arts met specialisatie natuurgeneeskunde en/of orthomoleculair, te vinden op AVIG.nl’. De Gids kan niet voorkomen dat kwetsbare mensen de adviezen over alternatieve behandelwijzen op eigen risico zullen opvolgen, met alle gevolgen van dien.”

Meer is te lezen op de site van de Vereniging tegen Kwakzalverij.