Symbole fliegen herum Publikationsname / Publikationsnummer / E-Tag TT.MM.JJJJ (optional)
Zorgprofessionals gaan terug naar de essentie en organiseren de zorg anders met elkaar. Efficiency en marktwerking maken plaats voor maatwerk voor cliënten en tijdelijke teams, met meer aandacht voor de ontwikkeling van werknemers. Dit staat in het trendrapport ‘De zorg ontregelt’ van advies- en onderzoeksbureau FWG.
Het FWG Trendrapport beschrijft de kritiek op het systeem van marktwerking in de zorg, die zou leiden tot versnippering en concurrentie in plaats van samenwerking. Volgens het adviesbureau is er een tegenbeweging die de zorg anders wil organiseren.
Zo heeft De Friesland Zorgverzekeraar een overeenkomst gesloten met alle vrijgevestigde chirurgen in de provincie Friesland, waarbij toekomstige besparingen in de zorg worden gedeeld via shared savings. Dit is een nieuwe financieringsvorm die probeert meer recht te doen aan het gemeenschappelijke doel en stimuleert samenwerking. “Zo worden besparingen van verplaatsing van zorg van de tweede naar de eerste lijn gedeeld, waardoor medisch specialisten ook een financieel belang hebben bij het niet-behandelen”, aldus de opstellers van het trendrapport.
FWG haalt zorgondernemer Loek Winter aan, die pleit voor een vernieuwende kijk op het organiseren van zorg. Hij ziet veel in het Schiphol-model voor de ziekenhuiszorg. Schiphol verhuurt ruimten op het eigen terrein, bijvoorbeeld aan een ijssalon. Ook ziekenhuizen zouden zich volgens Winter meer op hun kernkwaliteiten moeten focussen in plaats van het totaalmodel aan te bieden.
Winter heeft eens gezegd: “We gaan van derdelijnszorg naar zorg bij de mensen thuis. Het doel is de Uber, Airbnb of Booking.com van de zorgsector te worden.”
Ook de geïnterviewde experts geloven in anders organiseren: zo verwacht één van hen dat zorgaanbieders in hun traditionele vorm gaan verdwijnen en steeds meer gaan fungeren als een soort makelaar tussen cliënt en zorgprofessional.
Tijdelijke teams
In het verlengde van de organisatorische veranderingen signaleert FWG de opkomst van tijdelijke teams. Als voorbeeld noemen de opstellers van het trendrapport het platform Part-up, een experiment van tien zorgaanbieders om instellingsmuren af te breken en de overhead sterk terug te dringen. Cliënten melden zich aan op het platform en voeren hun zorgvraag in. Het matchingsalgoritme van Part-up brengt vervolgens cliënten, vrijwilligers en professionals vervolgens samen in tijdelijke, zelfsturende teams.
Dit soort teams kan flexibeler omgaan met de wisselende vragen van patiënten, zegt FWG-onderzoeker Geertje van de Ven. Volgens haar is er steeds meer vraag vanuit de zorg naar generieke functieprofielen omdat er behoefte is aan flexibiliteit. Wel lopen organisaties nog tegen belemmeringen aan. Ten eerste blijken medewerkers honkvast: “Ze zitten er niet allemaal op te wachten om te wisselen tussen teams of cliënten.” Een tweede obstakel zijn de randvoorwaarden; de planningssoftware moet worden aangepast en planners moeten anders werken dan ze gewend zijn.
Sowieso moeten medewerkers in de zorg zich bewust zijn van het feit dat functies aan verandering onderhevig zijn, willen zij hun loopbaan toekomstbestendig maken. Zorgprofessionals moeten volgens het trendrapport meebewegen met veranderingen en hun verantwoordelijkheid nemen als het gaat om scholing en ontwikkeling. De individuele medewerker moet zich afvragen hoe zijn functie er uit komt te zien; welke competenties daarvoor nodig zijn en wat zijn ontwikkelmogelijkheden zijn. Zoals een expert tegen FWG zegt: “Zorgprofessionals moeten zelfsturend worden als het gaat om hun eigen ontwikkeling.”
Een leven lang leren
De aandacht voor het doorlopend en integraal ontwikkelen van werknemers in de zorg zien de opstellers van het FWG-rapport “duidelijk” terug in de nieuwe zorgcao’s. Hierin is veel aandacht voor scholing, vitaliteit, arbeidsmobiliteit en duurzaamheid. Zo is er in de ziekenhuis-cao aandacht voor een leven lang leren en strategische personeelsplanning, en in de nieuwe cao ggz is afgesproken dat investeren in werknemers door middel van scholing een belangrijke randvoorwaarde is voor brede en goede inzetbaarheid van werknemers.
Volgens FWG wordt steeds meer uniciteit nagestreefd bij het vormgeven van de arbeidsvoorwaarden, waardoor de diversiteit aan cao’s toeneemt. Zo hebben zelfstandige klinieken sinds april 2014 een eigen cao (Cao ZKN). Voor die tijd waren ze verplicht de cao Ziekenhuizen toe te passen. Ook is het niet ondenkbaar dat het Medisch Specialistisch Bedrijf op termijn een eigen cao gaat ontwikkelen. “Een eigen cao biedt de mogelijkheid tot meer maatwerk en tot het creëren van voorwaarden die voor een specifieke beroepsgroep van belang worden geacht.”