Een patiënt die zijn ziekte onder controle heeft, is ook een ‘groene’ patiënt

De klimaatcrisis en luchtwegaandoeningen zijn nauw met elkaar verweven. De behandeling van longziekten zou niet moeten bijdragen aan het probleem.

In Nederland hebben ongeveer 586.000 mensen astma, waarvan bijna 22.000 een ernstige vorm.¹ Nog eens 600.000 tot 800.000 mensen hebben chronische obstructieve longziekte ofwel COPD.² Chronische longziekten, waaronder astma en COPD, zijn complex, moeilijk te behandelen en vaak slecht onder controle. Heel naar voor patiënten, maar het betekent ook dat de milieuvoetafdruk niet alleen bepaald wordt door regulier medicijngebruik, maar voor een groot deel door gebruik van noodmedicatie en ziekenhuisbezoek en -opnamen.³

Zorg leveren, hoe essentieel ook, draagt bij aan CO₂-uitstoot.⁴ Naarmate de klimaatcrisis verergert, worden mensen met luchtwegaandoeningen bovendien onevenredig getroffen door omgevingsfactoren die daarmee samenhangen.⁵ “De longen zijn het enige interne orgaan dat continu en rechtstreeks aan de omgeving wordt blootgesteld,” zegt Job van Boven, apotheker en universitair hoofddocent doelmatige en duurzame inzet van long medicatie aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. “Dat maakt onze longen en luchtwegen extra kwetsbaar voor toenemende luchtvervuiling, allergenen en hogere temperaturen.” Het ligt dan ook voor de hand dat het aantal mensen met chronische longziekten zal toenemen naarmate de opwarming van de aarde doorzet.⁵ Des te meer reden om te kiezen voor een passende behandeling, die leidt tot goede ziektecontrole.

De CO₂-voetafdruk van longzorg en het belang van richtlijnimplementatie

Slecht gecontroleerde luchtwegaandoeningen vergroten de CO₂-voetafdruk van een patiënt: er zijn meer artsbezoeken, meer noodmedicatie en vaker ziekenhuisopnamen nodig.^{3 6} . Bij astma kan de CO₂-voetafdruk van patiënten met onvoldoende ziektecontrole tot wel drie keer hoger zijn dan die van patiënten met goed gecontroleerde ziekte.³ In het Verenigd Koninkrijk wordt geschat dat onvoldoende gecontroleerd astma een jaarlijkse uitstoot genereert die gelijkstaat aan meer dan 300.000 ton CO₂ — vergelijkbaar met de uitstoot van ruim 124.000 huishoudens.³

“Een patiënt die langdurig stabiel is heeft niet alleen een betere levenskwaliteit. Ook gebruikt hij of zij mínder zorg, wat goed is voor de betaalbaarheid en een lagere impact heeft op het milieu,” aldus Van Boven. Het implementeren van evidence based richtlijnen is een krachtig middel om ziektecontrole te bereiken, longaanvallen en ziekenhuisopnamen te voorkomen en daarmee de totale CO₂-voetafdruk van de zorg te verlagen.⁶

Hoe brengen we de CO₂-voetafdruk verder omlaag?

Bij de behandeling van COPD en astma kan ruwweg gekozen worden voor twee soorten inhalatoren: droogpoeder-inhalatoren of dosisaerosolen (pMDI). Het laatste type inhalatoren gebruiken een drijfgas om het medicijn rechtstreeks in de longen af te leveren en zijn cruciaal voor mensen met astma of COPD.⁷ pMDI’s zijn wereldwijd de meest gebruikte inhalatoren in de longzorg — goed voor 78% van het totale inhalatorgebruik⁸ — en vormen voor veel patiënten een onmisbare behandeloptie.⁹ Echter, de momenteel gebruikte drijfgassen in de huidige pMDIs dragen bij aan de opwarming van de aarde.

Het milieu wordt daarom regelmatig genoemd als argument om van inhalator te wisselen. Echter, het wisselen van inhalator om niet-klinische redenen brengt wel het risico mee van slechtere patiënt uitkomsten.¹⁰ Dat betekent dat een inhalatorwissel een milieuvriendelijke optie kan lijken, maar op de langere termijn juist meer milieudruk met zich mee kan brengen. “De keuze voor behandeling moet altijd voortkomen uit een gesprek tussen patiënt en zorgverlener — met primair focus op klinische uitkomsten en op wat de patiënt kan én wil gebruiken,” zegt Franziska Trudzinski, longarts-intensivist aan het Universitätsklinikum Heidelberg, Duitsland. “Zorgverleners en patiënten zouden nooit het gevoel mogen hebben dat zij moeten kiezen tussen de meest geschikte behandeling en de planeet.”

pMDIs met een ‘next-generation’-drijfgas kunnen daarvoor de oplossing zijn. Deze hebben veel minder aardopwarmingspotentieel dan de huidig gebruikte drijfgassen en komen op korte termijn beschikbaar voor patiënten.¹¹ “pMDI’s met drijfgassen van de nieuwe generatie kunnen een goede extra optie zijn voor zorgverleners,” zegt Trudzinski. “Patiënten krijgen dezelfde medicijnen, met dezelfde inhalatietechniek die zij gewend zijn, maar met een veel lagere CO₂-voetafdruk.” Van Boven onderschrijft de potentiële voordelen van het combineren van een nieuw drijfgas met bestaande inhalatiemedicatie. “Effectieve ziektecontrole staat voorop — voor patiënten én voor het milieu.”

Dit artikel is eerder als betaald opiniestuk verschenen in Springer Nature (september 2025, https://www.nature.com/articles/d42473-025-00276-7)

NL-17002, date of prod. november 2025

• ¹ https://nederland-davos.nl/kennis/ziektebeeld/feiten-en-cijfers/
• ² https://www.nza.nl/actueel/nieuws/2024/02/10/regionale-verschillen-in-copd-zorg-bij-longaanvallen-in-kaart-gebracht-door-nza-en-lan
• ³ Wilkinson A. et al. Greenhouse gas emissions associated with asthma care in the UK: results from SABINA CARBON. Oral session presented at the 10th International Primary Care Respiratory Group (IPCRG) World Conference, 2021 May 6-8; Dublin, Ireland.
• ⁴ Tennison I, et al. Health care’s response to climate change: a carbon footprint assessment of the NHS in England. Lancet Planet Health. 2021;5(2): e84-e92.
• ⁵ Deng, S.Z. et al. Chin Med J. 133, 1552-60 (2020)
• ⁶ Hurst, J, et al. Prioritising patients and planet: advocating for change in respiratory care. EMJ Respiratory. 2024; 12 [1]: 51-62.
• ⁷ Usmani, O.S. & Levy, M.L. Effective respiratory management of asthma and COPD and the environmental impacts of inhalers. npj Primary Care Respiratory Medicine 33:24 (2023).
• ⁸ Bell, J.P. et al. An assessment of pressurized metered-dose inhaler use in countries in Europe and the rest of the world. Am J Respir Crit Care Med. 207, A6315 (2023).
• ⁹ World Health Organization Model List of Essential Medicines – 23rd List, 2023. In: The selection and use of essential medicines 2023: Executive summary of the report of the 24th WHO Expert Committee on the Selection and Use of Essential Medicines, 24 – 28 April 2023. Geneva: World Health Organization; 2023.
• ¹⁰ Bjermer L. The importance of continuity in inhaler device choice for asthma and chronic obstructive pulmonary disease. Respiration. 2014;88(4):346-352.
• ¹¹ European Union. EUR-Lex Access to European Law. [Online]. Regulation (EU) 2024/573 of the European Parliament and of the Council of 7 February 2024 on fluorinated greenhouse gases, amending Directive (EU) 2019/1937 and repealing Regulation (EU) No 517/2014. Official Journal of the European Union, L 202, 20 February 2024, pp. 1–65. Available at: Regulation – EU – 2024/573 – EN – EUR-Lex [Accessed September 2025].