Uit tal van onderzoek blijkt dat we een fors arbeidsmarkttekort tegemoet gaan. Samenvattend komt het erop neer dat door de vergrijzing de zorgvraag stijgt en de beroepsbevolking juist krimpt. Het gevolg laat zich raden: te weinig handen aan het bed…. Maar gaat het echt bar en boos worden? Wij denken van niet en leggen u graag uit waarom.
Potentie om tekort te verminderen
In de studies naar het arbeidsmarkttekort wordt gerekend met een zogenaamd ‘hoog’ en ‘laag’ scenario. In het scenario ‘hoog’ gaan de studies ervan uit dat de zorgvraag hard stijgt, de productiviteitsgroei in de zorg constant is en dat er een vast percentage van de beroepsbevolking in de zorg werkt. In een worst case scenario loopt het tekort op tot 800.000 (!) mensen in 2030 en in een best case scenario is dit 280.000.
Maar waar ligt nu potentie om dit voorspelde tekort te verminderen? Door ervoor te zorgen dat er meer mensen beschikbaar zijn en relatief minder mensen nodig zijn in de zorg wordt het voorspelde ‘gat’ tussen vraag en aanbod snel kleiner. Veel winst valt te halen uit inzetten op werving en behoud van personeel (meer mensen beschikbaar) en andere manieren van werken (meer zorg kunnen leveren met minder mensen).
Werving en zij-instromers
Door goede werving meer goed personeel aan te trekken. Een mooi voorbeeld van een actieve online campagne is die van gehandicapten instelling Amerpoort. Als sollicitant word je door je toekomstige cliënt geïnterviewd. Resultaat van deze campagne: een 80% afname van het aantal vacatures, een verdubbeling van het aantal open sollicitaties en drie keer zoveel bezoeken op de website.
Een belangrijke doelgroep voor werving zijn zij-instromers. Jaarlijks maken 35.000-60.000 mensen vanuit een andere branche de overstap naar de zorg. Zeker met de huidige reorganisaties bij overheden en bedrijven liggen hier kansen, zowel vanuit het perspectief van de zorg als de mensen die hun baan mogelijk verliezen. Brabantzorg is hier al succesvol mee: zij werven mensen mét de juiste competenties, maar zónder de juiste diploma’s voor wonen, zorg en welzijn via onder andere het UWV. Verder richten zij zich specifiek op allochtonen, die ondervertegenwoordigd zijn in de zorg.
Behoud en participatie
Als de juiste mensen eenmaal binnen zijn, is het cruciaal hen te behouden en optimaal in te zetten. Wat goed blijkt te werken is een levensfase bewust beleid, wat de Stichting voor Regionale Zorg in Zeeland al enkele jaren succesvol toepast. Door initiatieven zoals aangepaste roosters en werktijden, inspraak en individuele gesprekken per leeftijdsgroep bereiken ze goede resultaten: 38 procent minder ziekteverzuim in de groep onder de 50 jaar en werknemers treden op 60-jarige leeftijd uit dienst, terwijl dit eerst 59 jaar was.
Het Elkerliek ziekenhuis kiest voor een integrale HRM-benadering onder andere via de zogenaamde ‘Workability index’. Door een periodieke monitor uit te zetten bij haar personeel, zorgt zij ervoor dat mensen voordat ze overbelast raken een persoonlijk plan van aanpak krijgen. Het resultaat: een afnemend ziekteverzuim en daarmee ook een aanmerkelijk lagere arbeidsongeschiktheidspremie.
Anders werken: productiever én aantrekkelijker
Als we tegelijkertijd ervoor zorgen dat we met dezelfde mensen meer zorg kunnen leveren, en dus sneller productiever worden, krimpt het voorspelde tekort snel. Nu is het vaak nog zo dat harder werken wordt geassocieerd met minder aantrekkelijk werk. Om duurzaam te verbeteren, moeten productief en aantrekkelijk werk hand in hand gaan. Dit blijkt in de praktijk heel goed te kunnen samengaan, zoals Altrecht laat zien. Door het standaardiseren van de zorg in zorgpaden en een efficiënte agendaplanning besteden de GGZ professionals nu 80 procent van hun tijd aan de cliënt, terwijl dit eerder soms slechts 50 procent was. Een aanmerkelijke verbetering in productiviteit, dat zich vertaalt in meer tijd voor de cliënt en daarmee dus ook leuker werk.
Conservatieve inschatting innovaties
Bij een conservatieve extrapolatie van bovenstaande voorbeelden naar de rest van de zorg komen we erop uit dat deze reeks van innovaties het tekort met 325.000 – 420.000 mensen kan verminderen. Dat is nog niet de oplossing als het worst case scenario werkelijkheid wordt, maar we hebben tot 2030 om met nog meer innovaties te komen, bijvoorbeeld via e-health.
Kortom, het wordt waarschijnlijk krap op de arbeidsmarkt, maar dankzij de innovaties van zorginstellingen, professionals en slim beleid in de zorg hebben we er vertrouwen in dat het ergste ons bespaard blijft; wel blaffen, maar niet bijten dus dat arbeidsmarkttekort!
Woensdagmiddag 25 mei vond het vierde evenement van het project Werken aan de Zorg plaats in het UMC Utrecht met 200 HR-managers en leden van Ondernemingsraden. Tijdens deze bijeenkomst werden de resultaten van het onderzoek naar het de arbeidsmarkt besproken. Bovenstaand blog is gemaakt naar aanleiding van het onderzoek en de discussie die tijdens het evenement plaatsvond. Klik hier voor een filmpje met de belangrijkste resultaten.