Hebben we een tekort aan mensen in de zorg, of lijden we aan een menselijk tekort? U weet het natuurlijk al. Mensen zat. Alle arbeidsmarkttekorten, ook het personeelstekort in de zorg, verdwijnen als sneeuw voor de zon als de arbeidsdeelname in ons land gelijk zou zijn aan die in de buurlanden. Niet in personen gemeten, maar in voltijdbanen uitgedrukt. Het menselijk tekort is dat we liever hedonist zijn dan de boterhamtrommel in het zweet des aanschijns open te maken.
Bijna nergens is de arbeidsparticipatie in termen van volle banen zo laag als in Nederland. De verklaring? Deeltijdwerk, vooral bij vrouwen. In de zorg werken vooral vrouwen. De voltijdverpleegkundige is een uitzondering. Zouden die met zijn allen tenminste 32 uur per week gaan werken, dan zou het tekort in de kliniek en op de OK pardoes voorbij zijn. Ik vind er wat van, van dat deeltijdwerk, maar we leven in een vrij land dus ieder mag een vrije keuze maken. En bovendien ben ik econoom, geen moraaltheoreticus (hoewel Adam Smith met recht zou betogen dat de econoom de moraaltheoreticus pur sang is). Enfin, met morele druk haal je maar weinig verpleegkundigen over tot een andere keuze tussen werk en andere bezigheden.
‘Het personeelstekort in de zorg verdwijnt als sneeuw voor de zon als de arbeidsdeelname in ons land gelijk zou zijn aan die in de buurlanden’
Zou een hoger loon het tekort aan verpleegkundigen verhelpen? Ik geloof het niet. De zorg wordt niet zo beroerd betaald als vaak geroepen wordt. Er zou best iets bij het salaris van de gewone verpleegkundige mogen (met deze nuance voorkom ik een demonstratie in huis), maar ik geloof niet dat daardoor de instroom in het vak opeens veel gaat groeien of de uitstroom staakt. We hebben iets anders nodig. Het goede nieuws is dat dat andere in aantocht is. Een stevige economische opdoffer.
Willen onze medewerkers eenzelfde levensstandaard houden, bij stijgende verwarmingskosten, hogere broodkosten, een duurder vliegticket naar Ibiza, dan hebben we een oplossing. Een paar uur per week meer gaan werken. Het is een cynische conclusie, maar de crisis die onder de radar al aan het ontstaan was en nu, door de oorlog in Oekraïne, manifest wordt, is een uitkomst. Het menselijk tekort is niet alleen een bron van problemen, maar kan ons ook aan een oplossing van de personeelskrapte in de zorg helpen.
En dit is dan weer veel (te)kort door de bocht. Er is ook nog zoiets als onbetaald werk. Dat onbetaald werk bestaat voor een belangrijk deel uit zorgtaken: mantelzorg, zorg voor kinderen, zorg voor huishouden, zorg voor de buurt etc. Dat onbetaald werk wordt voor het merendeel door vrouwen gedaan, maar dat daargelaten. De suggestie dat er geen zinnige arbeid wordt verricht in de tijd dat we niet betaald werk doen, is onjuist. Zie verder het boek van @Lynn Berger: ‘Zorg, een betere kijk op de mens.’ De cynische conclusie is niet dat met een paar uur per week meer betaald werk doen het arbeidsprobleem in de zorg is opgelost. Als we onze levensstandaard willen behouden, zullen we met elkaar moeten bepalen wanneer genoeg zorg, genoeg is.
Hmmm. de problemen op laten lossen door de mensen die al keihard moeten werken nog meer te laten werken is volgens mij totaal verkeerd. Wellicht kunnen al die andere mensen (kantoorpersoneel, management, accountants, adviseurs, etc. mn commerciële bedrijven) elk een dag per week in de zorg, onderwijs, politie, ambachten met de handen werken. Dan hebben we het ook opgelost en wordt er minder maar effectiever vergaderd en minder papierwerk geproduceerd.
Ik vind de huidige discussie dat parttimers meer moeten gaan werken echt niet kunnen. Je gaat er aan voorbij dat die parttimers wellicht een bewuste en noodzakelijke keus hebben moeten maken. Je voert de druk op voor die mensen en geeft ze een schuldgevoel. Alleen maar om zelf niet de oplossing te hoeven zijn.