Jaarlijks sterven er wereldwijd zo’n 2 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtvervuiling. Een immens getal. En in zekere zin ook het grootste gemeenschappelijke gezondheidsrisico ter wereld.
Luchtvervuiling is geen luxeprobleem en ook geen probleem van ontwikkelingslanden: het is een wereldwijd probleem. Hoewel er de laatste jaren grote stappen zijn gemaakt op het gebied van de luchtkwaliteit, zeker in Europa, zijn de gezondheidsrisico’s en -gevolgen niet kleiner geworden. De deeltjes wel. En daar zit nu precies het probleem.
Witte pluim
“Mooi, probleem opgelost!” Dat is wat veel mensen dachten toen we het voor elkaar kregen om ons te ontdoen van de zwarte rookpluimen bij auto’s en industrie. In de praktijk echter, hebben we ons ontdaan van de grote, zware deeltjes en stoten we nu vooral minuscule deeltjes uit die de schoorsteen in fraaie, vredige witte wolken uitspuwt.
Absoluut: Nederland is sinds de jaren ’60 schoner geworden. In de industriegebieden is de uitstoot van kankerverwekkende carcinogene deeltjes spectaculair teruggebracht en het effect van de roetfilters bij dieselmotoren is significant. Maar schijn bedriegt: hoed u voor die mooie witte pluim. Door verbranding van de grotere deeltjes (om de lucht schoner te maken), blijven er steeds meer kleine deeltjes over die verder kunnen reizen. Zowel in de buitenlucht, als in het menselijk lichaam.
Gezondheidseffecten
inderen voor Kinderen zongen het al in 1987: “wat je niet ziet bestaat niet”. Dit adagium lijkt ook te gelden voor beleidsmakers en politici. Hoewel er veel aandacht is geweest voor het bestrijden van fijn stof (PM10) en de zogenoemde fijnere fractie (PM2,5), zijn er tot nu toe geen wettelijke normen opgesteld voor ultrafijn stof. Ultrafijn stof zijn deeltjes die kleiner zijn dan 0,1 micrometer. Ter vergelijking: een menselijke haar is ongeveer 80 micrometer dik.
Hoewel ze klein van stuk zijn, zijn de gevolgen voor de gezondheid van ultrafijn stof flink groter dan die van de ‘grovere’ fijnstof. De deeltjes komen dieper in de longen terecht en verspreiden zich makkelijk door het gehele lichaam. Ook kunnen deze deeltjes direct naar de hersenen. De gezondheidseffecten zijn dan ook legio: ze verergeren astma en ontstekingen, verminderen de long- en vaatfunctie, zorgen voor bloeddrukverhoging, verergeren bloedstolsels, leiden tot kanker en tasten het zenuwstelsel aan.
Scherpere normen
Staatssecretaris Mansveld heeft al eerder in de Tweede Kamer aangegeven dat het haar wens is om tot scherpere normen te komen voor PM10 en PM2,5 (die overigens zelfs na deze verlaging nog fors boven de adviesnormen van de WHO zitten), maar over de ultrafijn stof wordt door haar en de Europese Unie tot nu toe in alle talen gezwegen. Sterker nog, onderzoek van TNO wijst uit dat het terugdringen van PM10 en PM2,5 geen effect heeft gehad op het terugdringen van ultrafijn stof in de woonomgeving.
Praktijkmetingen
Ultrafijn stof is een groot gezondheidsrisico waar wij zelf, in Europees verband, iets aan kunnen doen. We kunnen levens redden en ervoor zorgen dat honderdduizenden mensen extra jaren in gezondheid kunnen doorbrengen. Dat begint met het beter in kaart brengen van de gevolgen voor de gezondheid. Ook zijn meer praktijkmetingen naar ultrafijn stof noodzakelijk om zo ook deze allerkleinste deeltjes voldoende op het netvlies te krijgen. Met dit in de hand is het de plicht van Nederland om de kar trekken en zo Europa aan te zetten tot nieuwe normen.
Brede coalitie
Om dit voor elkaar te krijgen hebben wij een brede coalitie nodig. Daarbij is de hulp en steun van de zorgsector in Nederland onontbeerlijk. Daarom nodig ik u graag uit onze strijd te steunen. Schone lucht voor iedereen, dat moet het doel zijn.
Steffen Gelms
Voorzitter stichting Schone Lucht voor Iedereen
Op 1 oktober aanstaande organiseert Schone Lucht voor Iedereen een symposium over Luchtkwaliteit en Longaandoeningen. Meer weten of kosteloos aanmelden? Kijk hier