Binnen Nederland zijn vele ontwikkelingen gaande om de zorg en het zorgsysteem te verbeteren. Ziekenhuisfusies vinden plaats, het SEH-landschap wordt opnieuw ingericht, de overheid is een initiatief gestart tegen verspilling in de zorg.
En er zijn nog meer ontwikkelingen: de focus op ‘samen beslissen’ neemt toe, regionale megamaatschappen ontstaan, een zorgkaart van Nederland is ontwikkeld en regionale proeftuinen worden opgezet waarin verzekeraars en zorgaanbieders gezamenlijk proberen de stijging van zorgkosten te remmen en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Als deze initiatieven bekeken worden door de bril van de verschillende stakeholders, dan is de vraag op welke grond beslissingen worden genomen en of hiermee waarde gecreëerd wordt voor het systeem, of dat waarde juist vernietigd wordt.
Verantwoordelijken moeten begrijpen hoe waarde gecreëerd kan worden voor patiënten (op lange termijn) zonder op korte termijn waarde te verliezen, en beslissingen moeten niet genomen worden op basis van de verkeerde gronden. Op dit moment wordt nog teveel gefocust op kosten en te weinig op waarde voor de patiënt.
Focus op kosten
Beslissingen in de gezondheidszorg worden te vaak genomen op basis van totale kosten. Natuurlijk zijn kosten van de gezondheidszorg belangrijk, en moet de kosteneffectiviteit verbeteren, maar wat wordt nu precies bedoeld met ‘kosten’? Kosten worden vaak verward met de vergoeding die de zorgaanbieder krijgt voor een uitgevoerde behandeling (welke tarieven vaak worden bepaald door de zorgverzekeraar), wat de patiënt moet betalen voor een behandeling, of soms zelfs een opsomming van wat wordt uitgegeven door een bepaalde afdeling. Deze drie vormen van ‘kosten’ zeggen echter niets over de kostprijs van een behandeling. Het huidige DOT-systeem (DBC’s op weg naar transparantie) doet al een poging om kosten transparanter te maken. Prijs wordt gebaseerd op een zorgvraag, bijvoorbeeld een gebroken arm, waarbij van röntgenfoto’s tot gipskamer bepaald is hoeveel het gehele zorgproduct kost. Hierbij is rekening gehouden met lichte en ernstigere gevallen en zijn de gemiddelde kosten berekend die voor iedere patiënt met dezelfde zorgvraag hetzelfde is. Echter, dit is direct het grootste punt van kritiek op het DOT-systeem: het is gebaseerd op gemiddelde kosten, niet op de werkelijke kosten per individuele patiënt, die sterk variëren. Een ander kritiekpunt is dat de behandelaar volgens het DOT-systeem voor verrichtingen wordt betaald in plaats van op basis van uitkomst van de behandeling en de toegenomen kwaliteit van leven. Maar hoe moet het dan? De helft van de oplossing is om Activity Based Costing toe te passen zodat je kosten hebt per patiënt per zorgcyclus.
Focus op waarde voor patiënt
De andere helft van de oplossing die bijdraagt aan betere kwaliteit van zorg is kijken naar relevante waarde voor de patiënt; op onderdelen die voor de patiënt van belang zijn, bijvoorbeeld een langere levensduur, mate en tijdsduur van herstel, betere kwaliteit van leven en minder complicaties. Om deze onderdelen daadwerkelijk te kunnen meten, is het verstandig per medische conditie patiënt relevante medische uitkomstindicatoren vast te stellen. Door de kwaliteit van zorg rond een groep patiënten met dezelfde medische conditie te meten kan kwaliteit van zorg vergeleken worden. Kunnen we hier dan ook kostenreductie in verwerken?
Oplossing?
Het concept Value Based Healthcare maakt een afweging tussen patiënt waarde en kosten voor gezondheidszorg. Het concept is ontwikkeld door de groep op Harvard University rond onder andere Harvard University Professor Michael Porter, PhD. Ten eerste wordt het principe van Activity Based Costing toegepast. Een patiënt moet gezien worden als een fundamentele kosteenheid, en kosten van de gehele zorgcyclus van de patiënt moeten worden berekend. Hierbij moet het hele proces dat de patiënt doorloopt voor zijn medische conditie in kaart gebracht worden, en moet per onderdeel (faciliteiten, apparatuur, personeel, etc.) de kosten berekend worden, vermenigvuldigd met de tijd die de patiënt op het betreffende onderdeel doorbrengt. De kosten van een medische conditie vergelijken met de patiënt relevante medische uitkomstindicatoren is de enige manier om ons af te vragen of we waarde creëren voor de patiënt en of het proces daadwerkelijk bijdraagt aan de uitkomst.
Is Value Based Healthcare de oplossing? Nee, want we hebben te hoge kosten en die moeten omlaag. Door kosten eruit te snijden ontstaat ruimte voor vernieuwing. Ja, want de essentie van Value Based Healthcare is om kosten te snijden op plekken waar geen waarde voor de patiënt te behalen is, en juist meer kosten te maken waar wèl waarde te behalen is. Value Based Healthcare is de enige manier om een afweging te maken en betere zorg per besteedde euro mogelijk te maken.
Maarten Koomans
Voorzitter Value Based Healthcare Center Europe
—
Op 10 april vindt, onder auspiciën van het Value Based Healthcare Center Europe, de Value Based Healthcare Prize 2014 plaats.