Tijdens ons gesprek zei ze ineens: “Frans is hier veel meer dement dan thuis.”
Die ene zin raakte me diep. Natuurlijk staat vast dat Frans dementie heeft. Maar hoe hij met die beperkingen omgaat, en hoe hij zichzelf ervaart, hangt sterk samen met de omgeving waarin hij leeft. Is die te begrijpen? Kun je er grip op krijgen? Voelt ze betekenisvol? Hoe meer dat zo is, hoe sterker mensen zich voelen. Dat geldt voor ons allemaal, maar des te sterker voor wie leeft met dementie of een andere kwetsbaarheid.
De omgeving is nooit neutraal
Een woonomgeving is nooit slechts decor. Ze kan ondersteunen of ontwrichten. Zekerheid geven of juist verwarring oproepen.
Voor Frans en Gerie bracht de verhuizing vooral onzekerheid. Frans vroeg zich af wat hun huwelijk nog betekende nu hij ’s nachts niet meer naast Gerie lag. De regels van het zorghuis waren lastig te begrijpen. En toen een medewerker goedbedoeld zei dat Gerie niet elke dag hoefde te komen, voelde het voor haar alsof haar aanwezigheid er minder toe deed. Terwijl ze zich juist nu schuldig voelde als ze er niet was.
Gezondheid begint bij de leefomgeving
Het verhaal van Frans en Gerie maakt duidelijk dat gezondheid veel meer is dan de afwezigheid van ziekte. Het gaat erom of mensen, ondanks ziekte of tegenslag, nog houvast en betekenis vinden in hun dagelijks leven. En juist daar speelt de sociaal-fysieke omgeving een sleutelrol.
Een omgeving die begrijpelijk en vertrouwd is, waarin mensen grip ervaren en betekenis voelen, ondersteunt veerkracht. Een omgeving die onduidelijk of afstandelijk is, doet het tegenovergestelde.
Van instituut naar bloeiende buurt
Daarom zou de eerste vraag bij het ontwikkelen van woonomgevingen moeten zijn: “Wat houdt mensen gezond, ondanks ziekte of tegenslag?”
Het antwoord daarop ligt in buurten en gebouwen die meer zijn dan functioneel. Leefomgevingen die samenhang en betekenis bieden. Waar mensen zich gezien en geborgen voelen. Binnen die context kan professionele zorg echt tot haar kern komen: ondersteunen waar het nodig is, in plaats van vooral compenseren voor een ontwrichtende omgeving.
De toekomst van de zorg ligt daarom niet in nog meer instituten, maar in bloeiende buurten waar gezondheid, verbondenheid en zorg samenkomen.
Henk Vonk
Strateeg Zorg en Gezondheid bij Synchroon
Zorg & Vastgoed congres 2025
23 september 2025, Amsterdam
De combinatie van economische ontwikkelingen, beleidsveranderingen en duurzaamheidseisen stelt zorg- en vastgoedorganisaties voor een pakket aan uitdagingen. De exploitatiebegrotingen staan onder druk en de vraag naar nieuwe woon-zorgconcepten, de noodzaak om duurzame en betaalbare huisvesting te realiseren en een wijkgerichte aanpak blijft onverminderd groot.
Tijdens dit congres brengen we bestuurders, toezichthouders, beleidsmakers en vastgoedexperts uit de zorg samen om kennis, inspiratie te delen en te bouwen aan een nog steviger zorg en vastgoed fundament.