Foto: M.Dörr & M.Frommherz / stock.adobe.com
De werkdruk bij medewerkers dringt beperkt door bij zorgbestuurders, schrijft Gupta in Uitweg uit de schaarste: “De urgentie op de werkvloer vertaalt zich niet in veranderkracht op zorgorganisatieniveau. Voor het management en het bestuur is het nog altijd eenvoudiger om ‘gewoon’ personeel te werven of extern in te huren, dan zorgprocessen dusdanig te veranderen dat medische technologie optimaal wordt ingezet.”
Kennis ontbreekt op alle niveaus
Bovendien ontbreekt de “kennis op alle niveaus”. Dat geldt niet alleen voor de zorgbestuurders en het management, maar ook daarbuiten: van patiënt tot zorgverzekeraar, van arts tot Tweede Kamer en van VWS tot zorgopleiders. “Mensen weten te weinig over wat er technisch mogelijk is, wat de impact is en wat nodig is om technologie succesvol te implementeren in zorgprocessen.”
Dit is de reactie van minister Kuipers van VWS op het Gupta-rapport.
Zelf willen testen
Gupta: “Als men niet weet dat technologie zorg kan voorkomen, verbeteren en efficiënter maken, blijft alles bij het oude. Dat is problematisch, want er is geen alternatief.” Een ander probleem is het not invented here syndrome: “Zorgorganisaties hebben de neiging technologie zelf te willen testen, in plaats van aan te nemen dat innovaties die bij de buren succesvol zijn de eigen organisatie ook gaan helpen. Er zijn talloze pilots, proeftuinen en experimenten met dezelfde technologie.”
Kansen van technologie in de zorg
Gupta heeft een uitgebreide studie gemaakt van de kansen van technologie in de zorg. De conclusie is dat inzet van technologie per 2031 110.000 zorgmedewerkers bespaart, iets meer dan het tekort dat voor dat jaar is voorspeld. De besparing geldt met name voor de ouderen- en ziekenhuiszorg. De onderzoekers bekeken medische- en hulpapparaten, mobiele communicatie, telehealth, internet-of-things, AI en registratie van informatie.
Personeel verlichten
De helft van de besparing aan medewerkers komt doordat medische technologie ziekenhuiszorg helpt voorkomen (preventie). De rest doordat technologie de inzet van personeel kan verlichten, waardoor er minder mensen nodig zijn. Technologie kan zorg voorkomen door de kans op een complicatie te verkleinen, zodat minder vervolgzorg nodig is, of door mensen in staat te stellen beter voor zichzelf te zorgen.
Ten tweede kan technologie bijdragen aan efficiëntere inzet van personeel, waardoor ze meer zorg verlenen, omdat technologie de duur van handelingen verkort of omdat robots en algoritmes taken overnemen. Ten derde kan technologie bijdragen aan het behouden van vitaal personeel doordat het het werk minder mentaal en fysiek belastend maakt. Tot slot kan de technologie administratieve taken automatiseren.
Simpel toepasbaar
Gupta onderzocht honderd toepassingen. Sommige zijn naar verhouding simpel toepasbaar, met een groot effect. Zo zou door automatisering van het pakken van spullen op de IC en in de kliniek een derde van de tijd kunnen worden gespaard, een equivalent van 13.000 fte. Dat kan door de inzet van robots en het aanbrengen van tags.
Potentie in de ouderenzorg
In de ouderenzorg ligt een potentie om door bestaande technologie 65.000 fte te besparen, zodat het personeelstekort in die sector per 2031 “bijna is op te lossen”. Als een van de vele voorbeelden noemt Gupta de robot Moxi, die het zorgpersoneel ondersteunt door apparatuur en medische hulpmiddelen automatisch te verzamelen, zodat verpleegkundigen hier een derde minder tijd aan kwijt zijn.
Er is “veel potentie om registratielast in de ouderenzorg te verlagen”. Zoals met slimme oplossingen voor het vastleggen van data in het cliëntendossier, invullen van formulieren en checklists. Aanvullend kan technologie het registratieproces en de gegevensuitwisseling tussen cliënt en zorgverlener en tussen zorgverleners vereenvoudigen.
Gupta noemt vele voorbeelden van technologie die ondersteunt bij het verschonen (slimme luier), hulpmiddelen voor steunkousen, speciale washandjes en robots waardoor cliënten zichzelf kunnen wassen. Dat laatste is niet onvriendelijk: “Veel mensen ervaren juist het laten wassen als afhankelijk: een robot geeft cliënten autonomie terug en spaart tijd van de verzorgende. Uit onderzoek blijkt dat ouderen liever door een robot gewassen worden dan door een mens.”
Zorgplicht in het geding
Gupta wijst erop dat zorgpartijen nu stappen moeten maken: “Als we technologie nu niet beter inzetten, komt in de nabije toekomst onze zorgplicht in het geding.” Het ministerie van VWS en de NZa kunnen implementatie stimuleren met nieuwe bekostigingsvormen en betaaltitels. “Als alle partijen samen optrekken en gelijkgericht handelen, is veel mogelijk”, concludeert Gupta. “Verandering moet, anders staan patiënten straks in de kou, omdat er geen zorgverleners beschikbaar zijn.”
Goede voorbeelden zijn regionale zorgnetwerken die bovenstaande gezamenlijk oppakken en gezamenlijk innoveren op grond van een regiovisie: oa Salland United, het zorgnetwerk van Deventer en omgeving, waar digitalisering en innovatie een belangrijke pijler is.