De Wet langdurige zorg (Wlz) werd in 2021 opengesteld voor mensen met een psychische stoornis. Het gaat om mensen die door hun stoornis permanent toezicht of 24 uur per dag zorg dichtbij nodig hebben. Sinds de openstelling van de Wlz voor deze doelgroep hebben ruim 27 duizend mensen een indicatie voor langdurige zorg gekregen.
Tegelijkertijd is het aantal zorgverleners in de Wlz toegenomen. Sinds 2022 zijn zij verplicht zich aan te melden in het kader van de meldplicht Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza) en vallen zij onder het toezicht van de IGJ. Deze week publiceerde de inspectie een onderzoek naar kleine zorgaanbieders en zelfstandig werkende zorgverleners (solisten) die actief zijn in de langdurige zorg en zich richten op ggz-patiënten.
Steeds meer signalen
De inspectie bezocht in 2023 onder meer 21 aanbieders in het kader van het thematisch Wlz-toezicht. Zes van deze instellingen boden, naast zorg in natura, ook Wlz-zorg op basis van persoonsgebonden budget (pgb). Bij 12 van de 21 organisaties was vervolgtoezicht noodzakelijk omdat er niet aan alle kwaliteitseisen was voldaan.
Daarnaast analyseerde de IGJ 3.034 Wlz-zorgaanbieders die zich in 2022, 2023 en 2024 melden als nieuwe zorgaanbieder. 90 procent van deze aanbieders opereert als solist. De IGJ ontvangt steeds meer signalen die betrekking hebben op de kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid in de langdurige ggz.
‘Alleskunner’
Kleine zorginstellingen en solisten blijken vaak niet in staat om deskundige en professionele zorg te bieden aan kwetsbare ggz-cliënten binnen de langdurige zorg, schrijft de IGJ. “Het komt regelmatig voor dat zorgverleners geen ervaring en geen passende opleiding hebben. Toch presenteren zij zich als ‘alleskunners’ die zorg kunnen geven aan mensen met een verstandelijke beperking, met psychische problemen, met verslavingsproblemen en aan jeugdigen. Dit brengt risico’s met zich mee voor de kwaliteit van de zorg en de veiligheid van patiënten.”
De inspectie ziet dat de toestroom van aanbieders in de Wlz-zorg groot is. Tegelijkertijd zijn de drempels om Wlz-zorg te mogen bieden relatief laag. Volgens de inspectie moeten er meer eisen aan deze zorg gesteld worden. “Meer aandacht voor de kwaliteit en veiligheid van zorg vraagt om strengere eisen. Bijvoorbeeld door hogere eisen te stellen aan de deskundigheid van zorgverleners of meer waarborgen in te bouwen voor pgb-gefinancierde zorg.”
Ontwikkelingen zoals de in voorbereiding zijnde Wet integere bedrijfsvoering en het Kwaliteitskader ‘Woonzorg in de langdurige ggz’, zijn volgens de inspectie stappen in de goede richting. Net als het stellen van voorwaarden bij het toekennen van een persoonsgebonden budget (pgb) door zorgkantoren.
Goede voorbeelden
De inspectie heeft ook kleine zorginstellingen en solisten gezien die wel goede zorg bieden. “Zij zijn ingebed in een netwerk, werken samen en organiseren momenten van reflectie. Zo dragen zij bij aan goede en veilige zorg”, aldus de IGJ.
De PGB en de mogelijkheden die het biedt aan afnemers en intermediairs is een fraudegevoelig gedrocht, zeker in de ggz, voortgekomen uit een doorgeslagen verindividualisering in de zorg en politiek denken. Afschaffen.