JJI’s
Dat blijkt uit een rapportage van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) over alle justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s). De inspectie bezocht in de tweede helft van 2019 alle zes JJI’s in Nederland. In de zes justitiële jeugdinrichtingen samen verblijven zo’n 500 jongeren op basis van het jeugdstrafrecht; als verdachte of omdat ze veroordeeld zijn met een straf of maatregel.
Woonruimte
Het wordt steeds moeilijker om voor de gedetineerde jongeren een passende woonplek te vinden na detentie. Financiering door gemeenten en woonplaatsdiscussies maken tijdige uitplaatsing moeilijk. Daardoor moeten jongeren soms langer binnen de forensische sector blijven dan nodig is. De IGJ verwacht van de instellingen dat zij hierover het overleg met de gemeenten opzoekt en de verantwoordelijke divisiedirectie informeert, zodat dit een landelijk agendapunt kan worden.
Dwangmedicatie
Als jonge gedetineerden naar de medische dienst of een huisarts willen, kunnen ze meestal nog dezelfde dag terecht. Ze hoeven daarvoor aan de groepsleiding ook geen reden op te geven. Hoewel de medische dienst vrijdagavond, in het weekend en op feestdagen niet operationeel is, hebben de JJI’s dit risico op adequate wijze ondervangen. Het toedienen van medicijnen onder dwang gebeurt maar bij één instelling omdat deze een daarvoor geschikte crisisafdeling heeft. Andere JJI’s sturen hier naar toe door. Het plaatsen in afzondering willen alle instellingen zo veel mogelijk voorkomen. Dat lukt in de praktijk nog niet altijd. Bij sommige instellingen komt het plaatsen in separatie of afzondering een paar keer per week voor, bij andere minder dan één keer per maand.
Medicijnen
Het verstrekken van medicijnen gebeurt door de groepsleiding. Dat gaat vrijwel altijd goed, blijkt uit het onderzoek. Bij het controleren op het daadwerkelijk innemen van de medicijnen zijn er wel verschillen tussen de instellingen. Verder hebben niet alle instellingen een goede procedure voor het melden van fouten of problemen; bijvoorbeeld als medicijnen niet verstrekt worden of als er iets mis gaat in de registratie. Terwijl de medewerkers veel kunnen leren van zulke incidenten. De inspectie geeft de directies van de instellingen het advies meer en structureel aandacht te geven aan medicatieveiligheid.
Kwaliteitsbewaking
Het valt de IGJ op dat er geen landelijk geldende werkprocessen of werkinstructies bestaan voor zorg en medicatie in justitiële jeugdinrichtingen . Het is ook niet helder welke overkoepelende normen de JJI’s hanteren met betrekking tot toegang tot zorg en medicatieveiligheid. Een professioneel statuut ontbreekt eveneens, dit wordt op dit moment ontwikkeld. De inspectie adviseert de instellingen het systeem waarmee ze de kwaliteit bewaken te versterken met structurele dossiercontroles, geactualiseerde werkafspraken, landelijk geldende werkprocessen en overkoepelende normen voor alle JJI’s.
Stelselwijziging
Er zijn momenteel zes JJI’s: RJJI De Hartelborgt in Spijkenisse, RJJI De Hunnerberg in Nijmegen, JJI Teylingereind in Sassenheim, RJJI Den Hey Acker in Breda , JJI Lelystad in Lelystad en JJI Elker in Veenhuizen. Hier komt verandering in nu de minister voor Rechtsbescherming een half jaar geleden een stelselwijziging heeft aangekondigd. Er komt meer maatwerk en jongeren in detentie komen straks terecht in een kleinschalige voorziening (KV) of een landelijk specialistische voorziening (LSV). Daartoe worden de JJI’s omgevormd tot vijf LSV’s: Lelystad, Spijkenisse, Sassenheim, Breda en Nijmegen. JJI Elker wordt eind dit jaar gesloten.
Onderzoek
De Inspectie startte een onderzoek naar het verlenen van medische zorg binnen JJI’s naar aanleiding van risico’s die ontstaan door de veranderende en steeds complexer wordende doelgroep, personeelstekorten in de sector en de door de minister voor Rechtsbescherming aangekondigde stelselwijziging. Tijdens een bezoekronde bij alle JJI’s toetste de Inspectie of de jongeren toegang krijgen tot de zorg die ze nodig hebben, of ze de medicatie die ze nodig hebben op een verantwoorde en veilige manier ontvangen en of de instellingen zich aan de regels houden in het geval van een onvrijwillige geneeskundige behandeling (OGB).