Nu het doek voor ziekenhuis De Sionsberg in Dokkum is gevallen, is in Noord-Oost Friesland het ‘zwarte pieten’ begonnen. Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten zegt dat het opnieuw financieel had willen bijspringen, ware het niet dat de ING beslag legde op de betaalrekeningen van Pasana. ING zegt dat het zich tot deze stap gedwongen voelde doordat het buiten de toekomstplannen werd gehouden. Zo wist de bank naar eigen zeggen niet dat de fusie met Nij Smellinghe van de baan was.
Het eigen vermogen van Zorggroep Pasana dook twee jaar geleden al in de min. Het mag dan ook een wonder heten dat de instelling het ondanks oplopende kosten en dalende opbrengsten nog zo lang volhield. ING legde vrijdag beslag op de betaalrekeningen van Pasana. De bank kwam tot dat besluit toen het hoorde dat de voorgenomen juridische fusie tussen Ziekenhuis Nij Smellinghe en Zorggroep Pasana van de baan was. “Jarenlang wordt er gesproken over fusie en dat plan blijkt dan van de ene dag op de andere dag van de baan”, zegt een woordvoerder van ING. “Voor ons was dat de reden reden om onze positie veilig te stellen.”
ING vindt dat het bestuur van Pasana de bank onvoldoende op de hoogte hield van de toekomstplannen. Daar lijkt de bank een punt te hebben. Zo was het voornemen tot een juridische fusie ‘door mijn voorgangers al losgelaten’, zegt interim-bestuurder Norbert Hoefsmit van Zorggroep Pasana/ Nij Smellinghe. De bank was dat kennelijk niet verteld. “Zij waren er in elk geval niet van op de hoogte. Het was een verrassing voor ze”, zegt Hoefsmit.
De koerswijziging leidde ertoe dat ING op vrijdag beslag liet leggen op de betaalrekening van Pasana Zorggroep ter waarde van 2,6 miljoen euro. In totaal had de bank een lening uitstaan van 3,1 miljoen euro, zegt Hoefsmit. Daarnaast had Pasana leningen lopen bij Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) en Rabobank. De Sionsberg had daarnaast schulden bij Ziekenhuis Nij Smellinge en de ouderenzorg-tak van Pasana. Beide staken de afgelopen jaren 16 miljoen euro in het noodlijdende Dokkumse zusterziekenhuis, zegt een woordvoerder van Pasana. De schuldenlast van het ziekenhuis zou in totaal veertig miljoen euro bedragen.
Negatieve publiciteit
Pasana draait al jaren slecht. Het concern maakt sinds 2011 verlies en al in 2012 dook het eigen vermogen in de min. Ondertussen bleven de kosten doorgroeien, terwijl het ziekenhuis door steeds minder patiënten werd gevonden. Vooral het aantal klinische patiënten daalde hard, volgens een woordvoerder van de instelling zelfs met 53 procent. Hoefsmit houdt de totale productiedaling op 30 tot 40 procent. De productie had zwaar te lijden van negatieve publiciteit. De instelling werd in 2011 onder verscherpt toezicht werd gesteld en moest later het behandelaanbod beperken. Huisartsen verwezen minder en ook de bereidwilligheid van patiënten om te komen nam af.
De banken verstrekten het concern daarom al een tijdje geen leningen meer en volgens Hoefsmit wilden ook zorgverzekeraar De Friesland en de gemeente niet bijspringen. Desondanks overwoog Ziekenhuis Nij Smellinghe om opnieuw geld over te maken naar de Sionsberg. De beslissing van ING veranderde dat. “ING gaf zo’n duidelijk signaal, dat wij wij besloten om het krediet vanuit Nij Smellinghe niet meer te verhogen”, zegt Tiny Derks van de raad van toezicht van de zorgcombinatie.
Daarmee ontstond een domino-effect. Hoewel de ouderenzorg van Pasana volgens Hoefsmit goed draaide, kon nu niet meer voorkomen worden dat ook die poot in het bankroet wordt meegenomen. Dit omdat de ouderenzorg en De Sionsberg organisatorisch te zeer verweven zijn. Wel sprong Zorgverzekeraar De Friesland maandag bij, door de oprichting van een ‘vangnetstichting‘. Die neemt de ouderenzorg over op het moment dat Pasana failliet verklaart wordt. Bestuursvoorzitter Diana Monissen is van mening dat De Friesland ook in een eerder stadium al zijn verantwoordelijkheid heeft genomen. “We hebben vanaf het voorjaar gesprekken gevoerd over de toekomst van het ziekenhuis”, reageert Monissen. “Maar uiteindelijk is zo’n beslissing niet aan de zorgverzekeraar, maar aan de raad van toezicht.”
Oplossingen
Hoefsmit zocht nog wel naar oplossingen voor Pasana. Zo liet hij zorgondernemer Loek Winter naar de cijfers kijken. Beiden kennen elkaar nog van een vergelijkbare situatie. Hoefsmit stond aan het roer van de noodlijdende IJsselmeerziekenhuizen toen die werden overgenomen door Winter. Maar diezelfde constructie wilde Winter in Dokkum niet herhalen. “Loek denkt net als ik dat een zelfstandige partij in Dokkum niet zoveel overlevingskansen heeft”, zegt Hoefsmit.
Want dat er voor de Sionsberg in zijn huidige vorm geen plek meer is, is voor Hoefsmit wel duidelijk. “Ik vermoedde zoiets in september al en dat werd steeds meer bevestigd”, zegt hij. Desondanks was de rvt nog vol goede hoop voor de fusie-instelling. Het plan was om van de Sionsberg een anderhalvelijnscentrum te maken, onder meer in samenwerking met de huisartsen en De Friesland. Volgens toezichthouder Derks had KPMG dit plan als een van de mogelijke ‘doorstartscenario’s’ doorgerekend. “Het leek haalbaar,” zegt Derks.
Of de Sionsberg nog toekomst heeft en in welke vorm, is op dit moment niet goed duidelijk. In de aanloop naar het faillissement wierp de medische staf zich op als overnamekandidaat, maar nu de curator het voor het zeggen krijgt, liggen de kaarten mogelijk minder gunstig voor de specialisten in Dokkum. Monissen zegt met de specialisten te willen praten over de toekomst van het ziekenhuis, maar vooralsnog heeft De Friesland een voorkeur voor een soort anderhalvelijns centrum. “De sluiting van de Sionsberg is akelig voor de direct betrokkenen en de inwoners van Dokkum”, zegt Monissen. “Maar het kan ook een kans zijn om een mooi, nieuw innovatief centrum op te zetten.” Waar het de tijdige bereikbaarheid van de spoedeisende hulp betreft, verandert er volgens Monissen in ieder geval niets met de sluiting van De Sionsberg. “Voor de acute spoedeisende hulp voor de inwoners van Noord-Oost Friesland hebben we al eerder een oplossing geboden, onder meer door in de regio een extra ambulancepost in te richten. Daar verandert niets in.” (Daan Marselis)