Ziekenhuizen besparen honderden miljoenen bij inkoop medicijnen

De inkopers van dure geneesmiddelen van de umc’s en Santeon zijn verantwoordelijk voor ongeveer de helft van het totale bedrag dat jaarlijks door alle ziekenhuizen wordt uitgegeven aan medicijnen: ongeveer 2,5 miljard euro. Zoer: “Dit harde werk levert de ziekenhuizen financieel weinig op. Er is geen erkenning dat we hiervoor extra kosten maken. We worden te weinig gewaardeerd. Als we dit model overeind willen houden, moet er iets veranderen. Dit model is niet duurzaam.”

Geen geld

Zoer vermoedt dat veel andere ziekenhuizen niet zoveel werk maken van de onderhandelingen met farmabedrijven. Het levert hun immers niets op. Vincent Suttorp, strategisch inkoper geneesmiddelen bij Erasmus MC, die mede namens de umc’s de onderhandelingen voert, zegt door onderhandelingen jaarlijks 200 miljoen euro te besparen op een bedrag van 1 miljard, ten opzichte van de zogeheten apotheekinkoopprijs (AIP) die door de NZa wordt vastgesteld. Zoer schat dat zijn team ruwweg 15 procent bespaart op de inkoopprijs: 40 à 50 miljoen euro per jaar.

Yuhan Kho, ziekenhuisapotheker bij het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen en coördinator van de Santeon-inkoop, vertelt dat de zeven samenwerkende ziekenhuizen veel tijd steken in de onderhandelingen met de farmaceutische industrie: elf leden (voor elk type aandoening) voeden twee experts van Santeon en drie apotheekinkopers met voorschrijfbeleid. Die teams zoeken in overleg met een brede groep artsen en apothekers uit welke medicatie het beste werkt en de minste bijwerkingen heeft.

Korting op budget

Suttorp vindt het jammer dat de inspanningen van zijn team de umc’s niets opleveren: “Er zit geen enkel winstoogmerk bij. Wat wij besparen, korten de zorgverzekeraars op ons budget. Zij kunnen met dat geld eventueel de premie van de zorgverzekering verlagen. Vreemd dat het zo werkt. Er moet wat veranderen.” De ziekenhuizen krijgen zelfs geen vergoeding voor de reiskosten van de teamleden. De umc’s betalen de reiskosten, want teamleden krijgen volgens de cao een vergoeding voor dienstreizen.

Santeon stelt voor een bepaald percentage van de besparing te vergoeden aan ziekenhuizen en umc’s. Jeroen Schurink, projectcoördinator farmacie bij Santeon: “We maken veel kosten voor beleidsvorming, het maken van afspraken, implementatie van het beleid, patiënten informeren en bijeenkomsten organiseren. Daarvoor zien we geen compensatie. Een financiële prikkel zou nog meer spin-off kunnen genereren.”

Voordelen benadrukken

Op basis van de kennis bij de teams van Santeon en de umc’s kunnen farmaceutische onderhandelaars precies de voordelen van een geneesmiddel tegenover dat van een concurrerend middel benadrukken. De grootste groepen medicatie waarover wordt onderhandeld zijn ontstekingsremmers (tegen reuma en psoriasis), kankermedicijnen (met name borst-, darm-, long- en prostaatkanker) en hematologische middelen. Sinds kort zijn er medicijnen tegen astma aan toegevoegd. Binnenkort komen daar middelen rond multiple sclerose bij.

Cruciaal in de onderhandelingsstrategie is dat er alternatieve geneesmiddelen moeten zijn voor het product waarover je in gesprek gaat met het farmaceutisch bedrijf. Er valt weinig te bespreken als de fabrikant weet dat er toch geen concurrentie is. Dit is vaak het geval bij peperdure weesgeneesmiddelen: daar gaat het vrijwel altijd om één producent. Daardoor loopt de prijs in dit segment zo hoog op – tot vaak honderdduizenden euro’s per persoon per jaar.

Anticiperen op patent

Sleutel tot succes is een langdurig contract met het farmaceutische bedrijf in kwestie, zegt Suttorp: “Het gaat bij ons vrijwel altijd om overeenkomsten voor één, twee of drie jaar.” Waar veel financieel gewin kan worden behaald, is anticipatie op het verlopen van een patent, ziet Suttorp. De leverancier is dan geneigd om alvast voor of meteen na het verlopen van zijn patent de prijs te verlagen. Die kan dan sterk dalen – bij een biosimilar tot wel 80 procent.