Dat blijkt uit onderzoek van TwynstraGudde. Het adviesbureau verkende in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in hoeverre de zorg zich aanpast aan de gevolgen van klimaatverandering.
Kaders ontbreken
Uit de verkenning blijkt dat er nog weinig vanuit de zorg zelf gebeurt om goed voorbereid te zijn op de risico’s van klimaatverandering. Zorgaanbieders zijn zich er wel van bewust dat het klimaat verandert, maar vinden het moeilijk om de kans en impact hiervan in te schatten voor de zorg en organisaties.
Zorgaanbieders zijn wettelijk verplicht om voorbereid te zijn op risico’s, dus ook risico’s vanwege klimaatverandering. Het zorgsysteem moedigt hen echter niet aan om in actie te komen, mede doordat maatregelen geld kosten en de effecten hiervan onzeker zijn.
Daarnaast ontbreken er kaders die zorgaanbieders duidelijkheid geven over wat er van hen nodig is en verwacht wordt, bijvoorbeeld in de vorm van kwaliteitsnormen, beleid of regelgeving.
Zorgorganisaties die wel maatregelen nemen doen dat meestal wanneer zij zelf ook echt last hebben gehad van klimaatverandering, zoals extreme hitte, wateroverlast of een lokale overstroming. Ook wanneer zorgaanbieders toch al plannen maken voor herinrichting of nieuwbouw nemen zij direct maatregelen op het gebied van klimaat en duurzaamheid.
De koplopers onder de zorgaanbieders die initiatief hebben genomen om een klimaatrisicoanalyse te maken voor de eigen organisatie, vooral ziekenhuizen, lopen aan tegen gebrek aan kennis om kans en impact van risico’s goed in te kunnen schatten
Klimaatrisicogebieden
Klimaatverandering brengt risico’s met zich mee en beïnvloedt de gezondheid zowel direct als indirect, en wordt sterk beïnvloed door milieu-, sociale en volksgezondheidsdeterminanten. “Nu steeds meer duidelijk wordt dat klimaatverandering al een feit is en gevolgen heeft, komt er ook steeds meer aandacht voor maatregelen die we in Nederland moeten nemen om ons aan te passen aan het veranderende klimaat”, schrijven de onderzoekers.
De tien klimaatrisicogebieden voor de zorg zijn risico’s van hitte op gezondheid, wateroverlast en lokale overstromingen, droogte en waterschaarste, stijging van infectieziekten, stijging van allergieën en luchtwegaandoeningen, stijging van aantal gevallen van huidkanker, mentale gezondheidsproblemen door klimaatstress, impact op medicijnen en medische bevoorrading, impact op personele inzet en combinaties van factoren waarbij risico’s elkaar kunnen versterken of stapelen.
Inzicht in klimaatrisico’s
Zorgaanbieders hebben behoefte aan kennis en inzichten die helpen om de kans en impact van klimaatrisico’s in te schatten. Het Kennisportaal Klimaatadaptatie met de Klimaateffectatlas die daar te vinden is, kan hiervoor een vertrekpunt zijn. Daarbij is een rol weggelegd voor de GGD, GHOR Nederland en lokale Veiligheidsregio’s. Zij hebben veel kennis opgebouwd vanuit het programma Weerbaarheid en Omgevingsveiligheid. Deze kennis kan beschikbaar worden gesteld voor zorgaanbieders.
Ook kan de veiligheidsregio een actievere rol innemen bij het uitwisselen van kennis tussen zorgorganisaties en andere partijen. De overheid kan een speciaal kenniscentrum oprichten of ondersteunen dat zorgorganisaties helpt om zich beter voor te bereiden op klimaatrisico’s
Vergroten weerbaarheid
Verder is er vanuit de zorg behoefte aan voorbeelden van wat anderen doen, duidelijke regels en normen over hun verantwoordelijkheid en inzicht in hoe ze de kosten van klimaatmaatregelen kunnen opvangen. Daarbij liggen taken voor zowel zorgaanbieders zelf als voor publieke zorgorganisaties en de overheid.
Ten slotte adviseren de onderzoekers om gebruik te maken van bijvoorbeeld de organisatie rond de Green Deal en het bestaande Milieu Platform Zorg uit te breiden met een klimaatprogramma. En neem klimaatadaptatie op in lange termijnplannen, zoals strategisch vastgoedbeleid en meerjarenbeleidsplannen van zorgorganisaties en maak gebruik van het bestaande proces van Regionale Risicoprofielen en Zorgrisicoprofielen om klimaatadaptatiebeleid bij zorgorganisaties te stimuleren en ondersteunen.
