Het is de week van de begrotingsbehandeling van het ministerie van VWS. En dus staan de zorguitgaven in het middelpunt van de belangstelling. De Rekenkamer concludeerde vorige week dat de uitgavenbeheersing in de zorg onvoldoende is.
De VVD wil kostenoverzichten voor en na elke behandeling, en ook nog eens aan het eind van het jaar. En de NPCF bericht op basis van een meldactie dat de zorg onnodig duur wordt door overbodige behandelingen. Er is allemaal weinig op af te dingen. Maar helpt het ons verder?
Rapport Rekenkamer
Om te beginnen de Rekenkamer. Die concludeert, terecht, dat het Centraal Planbureau de zorguitgaven structureel te laag raamt. En dat de informatievoorziening in de zorg achter de feiten aanloopt en tijdig bijsturen onmogelijk maakt. Ook waar. Maar het rapport biedt bijzonder weinig aanknopingspunten om de uitgavenbeheersing zelf te verbeteren. De Rekenkamer gaat grotendeels voorbij aan het feit dat het in de gezondheidszorg, anders dan bij bijvoorbeeld Defensie, gaat om private partijen – aanbieders, consumenten en zorgverzekeraars – die beslissingen nemen over uitgaven die vervolgens als “collectief” worden bestempeld. Bijsturen is dan altijd lastig. Neem de komende begrotingsbehandeling: die vindt plaats in de week dat de meeste zorgverzekeraars hun premies bekend maken. De polissen zijn al gedrukt, het verzekerde pakket staat vast. En zou de Rekenkamer echt denken dat een extra verantwoordingsdebat de grip van de overheid op de uitgaven versterkt?
Meer inzicht in kosten
Dan de VVD. Die pleit voor meer kostenbewustzijn bij patiënten door vooraf en achteraf inzicht te geven in kosten van ziekenhuisbehandeling. Dat is een goed idee – ik heb er in het verleden zelf voor gepleit. Maar verwacht er geen wonderen van. Zorgverzekeraars geven hun verzekerden, via de website, al inzicht in de gemaakte kosten en de uitputting van het eigen risico. Een aantal verzekeraars heeft in het verleden ook kostenoverzichten direct na de behandeling toegestuurd, Dat leidde niet tot lagere kosten, maar wel tot heel veel vragen over de onbegrijpelijke DBC-systematiek. Overigens blijken diezelfde DBC’s ook voor zorgverzekeraars nauwelijks controleerbaar, zoals afgelopen week nog eens werd bevestigd door een promotieonderzoek van Fleur Hasaart. Goed dus dat er vanaf volgend jaar op een ander systeem (DOT) wordt overgestapt, waarbij ziekenhuizen niet langer zelf de DBC’s kunnen bepalen en dubbel declareren tot het verleden zou moeten behoren. Zorgverzekeraars hebben het initiatief genomen om dan ook zo veel mogelijk uniform, via een gezamenlijke controlemodule, vast te stellen of declaraties aan de eisen voldoen.
NPCF: zuinig met zorg
De NPCF heeft deze week met de meldactie Zuinig met Zorg eveneens aan de bel getrokken. Ongebruikte medicijnen, dubbele handelingen en onnodig vaak terugkomen bij de arts maken de zorg duurder dan noodzakelijk. De oplossing ligt niet zozeer in een andere manier van boekhouden, maar in een andere organisatie van de zorg zelf. En van de zelfzorg, met een veel belangrijkere rol voor de patiënt. Het belang van veilige elektronische informatieuitwisseling tussen zorgaanbieders wordt door het onderzoek nogmaals bevestigd. Het is dan ook te hopen dat het initiatief van verschillende groepen zorgaanbieders om de infrastructuur van het landelijk schakelpunt te behouden voor de zorg, niet sneuvelt in politiek gekissebis.
Verbeterpunten voor boekhouding en beleid
De begrotingsbehandeling van VWS is altijd goed voor een uitbreide wensenlijst van de verschillende belangenorganisaties in de zorg. Vrijwel altijd moet er extra geld op tafel komen – voor een lagere eigen bijdrage, voor het behoud van tolkendiensten, voor het PGB. Het belang van uitgavenbeheersing krijgt meestal veel minder aandacht, en daarom is het goed dat die er nu wel is. Wat mij betreft gaan we direct aan de slag met drie verbeterpunten. Ten eerste, een reële raming van de zorguitgaven – dus niet die van het CPB – die de politiek dan ook dwingt tot heldere keuzes. Ten tweede, een tijdige en betrouwbare informatievoorziening over die uitgaven. Niet alleen voor de overheid, maar vooral ook voor zorgverzekeraars en patiënten. En ten derde, een gezamenlijke inzet op zinnige en zuinige zorg, ondersteund (alweer) door betrouwbare informatie over kwaliteit. Een betere boekhouding is belangrijk, maar uiteindelijk gaat het om de zorg die geleverd wordt. Juist daarom is het signaal van de NPCF belangrijk.
Pieter Hasekamp
Algemeen directeur Zorgverzekeraars Nederland (ZN)