Minister Schippers heeft zich ten doel gesteld om het nieuwe zorgstelsel te laten werken: meer ruimte voor vrije prijsvorming, verzekeraars moeten hun toegedachte rol waarmaken en de kwaliteit van de zorg moet omhoog door concentratie in combinatie met zorg dichtbij. Bij dit alles een grotere verantwoordelijkheid voor alle betrokken partijen om de kosten van de gezondheidszorg beter te beheersen.
Positie cliënt
Toch lijkt het er op dat één noodzakelijke voorwaarde nog niet vervuld is om het stelsel te laten werken zoals bedoeld: een andere positie voor de patiënt en cliënt. Het gaat er daarbij niet om de regelgeving rondom inspraak en patiëntenrechten nog verder te verbeteren of te verfijnen. En het gaat er ook niet om dat patiënt- en cliëntorganisaties nog beter bij de beleidsvoorbereiding worden betrokken of dat zorginstellingen en verzekeraars nog meer en nog vaker met patiënten en cliënten zouden moeten overleggen. Dat zal in de praktijk altijd nog wel beter kunnen, maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat er op het terrein van inspraak en raadpleging al een stevige ontwikkeling heeft plaatsgevonden.
Drie redenen
Er zijn minstens drie redenen om meer fundamenteel na te denken over de positie van de patiënt en cliënt.
- Wie betaalt, bepaalt. Verwacht moet worden dat met name in de langdurige zorg de eigen verantwoordelijkheid van de burgers zelf zal gaan toenemen. Een onvermijdelijke ontwikkeling door toenemende problemen met betrekking tot kosten en arbeidsmarkt. Bovendien is er juist hier een sterk stijgende zorgvraag. En de ervaring leert dat meer zelf betalen zal leiden tot een kritischer consument.
- Sturen op kwaliteit vereist draagvlak. Verzekeraars beginnen door te krijgen dat verscherping van het kwaliteitsbeleid alleen maar kan met steun van betrokken patiënten. Zorginstellingen hebben door dat zorgkwaliteit hand in hand dient te gaan met belevingskwaliteit.
- Er zijn inmiddels een aantal grote patiëntenorganisaties die door omvang en kennis economische inkoopkracht hebben. Zij oefenen invloed uit op de researchprogramma’s van de farmaceutische industrie, zij kunnen voor hun leden onderhandelen over speciale ledenvoordelen bij verschillende aanbieders. De bij deze organisaties aanwezige ervaringskennis is van onschatbare waarde voor hun leden, voor artsen en voor verzekeraars.
Meepraten en -bepalen
Het is tijd om na te denken wat deze ontwikkelingen betekenen voor de positie van patiënt en cliënt en wat dat vervolgens betekent voor de organisatie van de patiënten en cliënten.
We krijgen straks zorgconsumenten die niet alleen maar willen meepraten, maar die veel meer gaan meebepalen. Voor je het weet zijn we daar aan gewend.