Het is tijd om zorg opnieuw en toekomstgericht te definiëren, om het failliet van de zorg te voorkomen. Kinderen die nu geboren worden zullen gemiddeld 90 tot 100 jaar oud worden en een groot, langdurig appèl doen op zorg. Dat vraagt om een nieuwe definitie van zorg.
Zonder een andere kijk op zorg stijgen de kosten tot 40 procent van het bruto binnenlands product (Schnabel, Volkskrant 5 november).
Welzijn of zorg?
Is zorg een recht of is het een voorziening? Is het opeisbaar, afdwingbaar, of is het een door welvaart en rijkdom maatschappelijk gedragen product? Wat verstaan we er eigenlijk onder? Wanneer dure devices als hartkleppen (soms twee als er een toch niet goed past) onder technologisch hoogwaardige en complexe omstandigheden bij ernstig zieke ouderen worden ingebracht en de patiënt vervolgens toch, maar wel aan iets anders, overlijdt, noemen we dan verkwisting, noodzaak of indicatie? Wanneer spreken we over zorg en wanneer over service? Is welzijn ook zorg?
Grenzen aan zorg
Een echte definitie bestaat niet, maar het verzekerde pakket kan er natuurlijk goed voor door gaan. Liever zou ik wat meer conceptueel willen kijken naar het containerbegrip zorg. Is zorg de oplossing bij wat mensen niet meer kunnen, terwijl ze het eerder wel konden? Of is het geïndiceerd bij situaties die de gezondheid bedreigen? Geldt dit onbeperkt of zijn er grenzen? Het is tijd om niet meer te kijken naar wat niet kan, maar veel meer naar wat wel kan en of dit voldoende is. Niet naar het deficit, maar naar het resultaat. Met andere woorden: je hoeft niet te kunnen lopen om je te kunnen verplaatsen.
Exclusief
Zorg moet veel meer exclusief worden. Zorg moet niet zomaar worden ingezet, we moeten echt nadenken voordat we dit doen. Welzijn en wonen is geen zorg. Wel heel belangrijk, maar geen zorg. Service is ook geen zorg. Welzijn is een belangrijke levensbehoefte, maar je kunt je er toch nauwelijks voor verzekeren? Welzijn is van ons allemaal, het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid en heeft te maken met aandacht en betrokkenheid. Dat is niet te koop, dat is een zaak van beschaving.
Wonen is een recht in ons land, maar iedereen moet er wel voor betalen. Dat moeten we gewoon zo houden. Voor service geldt het zelfde en over hulpmiddelen en andere voorzieningen moeten we ook de discussie durven starten.
Professioneel
En zo komen we dan eindelijk op de zorg en de vraag wat we er onder verstaan. Zorg moet eigenlijk professionele zorg genoemd worden. Dat betekent dat het dus niet door anderen dan door professionals kan worden uitgevoerd, gewoon omdat ze de deskundigheid niet hebben. Met andere woorden: alle zorg die ook door anderen dan professionals kan worden uitgevoerd is geen zorg, maar iets anders. We moeten het ook omdraaien en professionals alleen maar zorg laten uitvoeren waarvoor professionele deskundigheid vereist is.
Een nieuwe kijk op zorg zal niet voldoende zijn om de alle zorgkosten in de hand te houden, maar het is ver te verkiezen boven het failliet van de zorg.
Marian Kaljouw
voorzitter V&VN