De oplossing voor de houdbaarheid van de zorg ligt buiten de zorg. En wel in het ontwikkelen van nieuwe vormen van zorg en hulp in de samenleving. Ook aandacht voor wonen, leefstijl, voeding en vervoer is daarbij belangrijk.
De Nederlandse ouderenzorg is bijzonder uitgebreid in vergelijking met andere Westerse landen. Bovendien zijn de zorgkosten het hoogste, terwijl Nederland een betrekkelijk jong land is. Nederlanders betalen weinig uit eigen zak, maar brengen wel hoge premies op. Ze financieren in vergelijking met andere landen ook weinig zorg via persoonsgebonden budgetten.
Veel geld voor ouderenzorg
Gaan we op de huidige voet door, dan zullen we in 2050 zo’n 8,2 procent van ons Bruto Binnenlands Product aan langdurende zorg (o.a. ouderenzorg, gehandicaptenzorg) besteden. Ter vergelijking: in Zweden zal dat 5,5 procent zijn, in Noorwegen 4,5 procent en in andere landen zal het nog veel minder zijn. Nederland loopt daarom, internationaal gezien, erg uit de pas. Het is daarom begrijpelijk dat het nieuwe kabinet Rutte inzet op een radicale verandering van de zorg aan ouderen.
Radicale verandering is nodig
Die verandering gaat niet vanzelf goed. Het overhevelen van taken en budgetten van de ene naar de andere overheid biedt op zich geen structurele oplossing. Ook kan er niet veel meer gevraagd worden van mantelzorgers.
Nieuwe vormen van zorg en hulp in de samenleving die tussen professioneel en informeel inzitten, kunnen uitkomst bieden. Dit kun je halfdelijnszorg´ noemen. Voorbeelden zijn initiatieven van burgers die zelf de zorg organiseren en contracteren, zorgruilafspraken tussen mensen in de buurt, de inzet van betaalde krachten die geen zorgachtergrond hebben. Niet alle zorg hoeft van professionele zorgverleners te komen. Deze zijn wel nodig om te zorgen dat oude mensen zichzelf beter kunnen redden, hun chronische ziekten leren reguleren en om de hulp aan huis te organiseren met de mantelzorgers en de mensen in de buurt.
Ondersteunen gezond wonen en leven
Ook is het belangrijk dat kwetsbare oudere mensen goed wonen in een geschikte woning in een aangepaste omgeving, dat ze een goed voedingspatroon en een gezonde leefstijl hebben, over vervoer beschikken en dat ze voldoende inkomen hebben. Wat buiten de zorg ligt, is van wezenlijk belang voor een goede ouderdom. De overheveling van taken naar gemeenten kan goed uitpakken. Veel verantwoordelijkheden buiten de zorg liggen immers bij gemeenten. Zij kunnen voorwaarden scheppen voor een duurzame ouderenzorg. Ze zouden wel – net als hun Scandinavische collega´s – belastingen moeten kunnen heffen. Meer beleidsruimte en experimenten zijn nodig, willen de radicale veranderingen die het kabinet voorstaat, haalbaar zijn.
Henk Nies
Voorzitter raad van bestuur van Vilans, kenniscentrum voor langdurende zorg