Sinds we met veldpartijen en de minister vorig jaar juli de handtekening hebben gezet onder het hoofdlijnenakkoord voor de medisch specialistische zorg, hebben partijen niet stilgezeten. Integendeel.
Vorige week nog is er een voorzichtige stap gezet naar betere informatievoorziening voor patiënten. Ook is het dankzij alle inspanningen een kwestie van een paar maanden voordat patiënten een begrijpelijk kostenoverzicht ontvangen. De campagne ‘verstandig kiezen’ is samen met de Orde van Medisch Specialisten uitgerold, en op veel andere manier werken alle partijen aan beheersing van kosten en verbetering van kwaliteit en doelmatigheid.
Samen met de Orde
In dat kader waren wij vorige week bijeen met de Orde van Medisch Specialisten. Het onderwerp: Samen Beslissen. De dokter en de patiënt die samen beslissen over wat er moet gebeuren: onderzoek ja of nee? Behandelen ja of nee? Opereren of fysiotherapie? We weten uit onderzoek dat een betrokken patiënt trouwer is aan zijn therapie, en dat gezamenlijke besluitvorming en verstandige keuzes leiden tot doelmatigheidswinst. En boven alles leidt Samen Beslissen tot winst voor de patiënt. Want wat blijkt uit onze laatste meldactie over Samen Beslissen? 98 procent van de ruim 8000 ondervraagden wil (altijd) samen beslissen. Tegen zo’n uitkomst kan niemand op.
Diepe indruk
Gebeurt het ook al in de praktijk? Dat niet. ‘Volgens mij wordt er bij ons niet samen beslist,’ schreef een van de deelnemers aan de meldactie. En ook het verhaal van oud-schaatser Harm Kuipers maakt duidelijk dat zijn praktijk anders is. Zijn ervaring maakt elke keer diepe indruk. In maart 2010 kreeg hij te horen dat hij naar de lymfeklieren uitgezaaide prostaatkanker had. Daar kwam in november 2011 een ernstige vorm van slokdarmkanker bij. De arts vertelde hem dat de slokdarm zou worden verwijderd, en de maag zou tot een buis worden gevormd om dienst te doen als slokdarm. Ondanks het feit dat Harm Kuipers geen alternatieven kreeg voorgelegd, maakte hij zelf zijn afweging. Hij koos niet voor de operatie, want dat zou te veel kwaliteit van leven kosten. Hij had vorige week zijn ervaring graag toe willen lichten, maar tot mijn grote spijt was hij in te slechte conditie en heeft hij nu teveel pijn om aanwezig te kunnen zijn.
Patiënt wil informatie
Om samen met de arts te kunnen kiezen voor de behandeling die het beste past, hebben patiënten voldoende informatie nodig, en een arts die ervoor open staat. Dat blijkt uit de ervaring van Harm Kuipers, dat geven de mensen aan die deelnamen aan de meldactie, en dat meldden de dokters tijdens onze bijeenkomst. Om samen te kunnen beslissen moeten patiënten ook inzicht hebben in de verschillende behandelopties. De helft van de deelnemers aan de meldactie gaf aan dat zij niet meerdere opties voorgelegd hebben gekregen. In die gevallen is er dus waarschijnlijk geen sprake geweest van Samen Beslissen. Het vraagt ook een actieve houding van patiënten. Volgens Marcel Daniels, cardioloog en voorzitter Raad Kwaliteit van de Orde, komt dat niet alleen Samen Beslissen ten goede, maar waarderen artsen het ook als patiënten meedenken en zich actief opstellen. De tijd is dus rijp voor Samen Beslissen.
Niet het wiel uitvinden
Om het ijzer te kunnen smeden hoeven we het wiel niet opnieuw uit te vinden. Niet alleen in het buitenland, maar ook in eigen land is er al veel ontwikkeld. Zo is er al de campagne Verstandig Kiezen, opgezet door de OMS, de wetenschappelijke verenigingen en ZonMw. En de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) met het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) is al een pilot gestart met het patiëntendashboard. Een handige online overzicht waarin de beschikbare instrumenten om te kunnen kiezen bij elkaar zijn gebracht. Het draagt bij aan bewustwording, en daarop gaan we ons richten. Bewustwording bij artsen en patiënten. Door goede voorlichting en door patiënten beter voor te bereiden op wat er in de spreekkamer van ze verwacht wordt. Door keuzehulpen en voorlichtingsfilmpjes te ontwikkelen. Patiëntenverenigingen spelen daar een belangrijke rol in.
Samen besloten
Samen Beslissen staat niet op zichzelf. Het hangt samen met alles waar we ons elke dag voor inzetten: samen de zorg beter maken. En zoals je onderwijs nodig hebt om je te kunnen ontwikkelen, heb je als patiënt informatie nodig om een betere patiënt te worden. Weten waar je het beste behandeld kunt worden en door wie. Weten dat er verschillen zijn in de zorg, en waar ze zitten. Weten wat jouw behandelmogelijkheden zijn, de voordelen, de nadelen, de risico’s. Als sector maakten we in het hoofdlijnenakkoord afspraken om de patiënt centraal te stellen en de zorg gezond te houden. Dat hebben we samen zo besloten.
Wilna Wind
Directeur NPCF