‘Alles kan en moet worden opgelost, tot en met het menselijk lijden en sterven’. Deze woorden uit een Volkskrant-column van Martin Sommer galmen nog steeds na in mijn hoofd.
Ik las de column al vlak voor de Kerst, maar hij resoneerde zo sterk met zowel mijn persoonlijke leven als mijn werk in de ouderenzorg dat hij me bijbleef. Wat mij de afgelopen weken duidelijker werd dan ooit, is dat als we accepteren dat menselijk lijden en sterven bij het leven horen, dit onze patiënten, hun naasten én de Nederlandse verzorgingsstaat verder zou helpen.
Moeilijker
Vlak voor Kerst verloor ik een goede vriendin aan kanker. In de periode die hier aan voorafging, heb ik van dichtbij kunnen ervaren hoe ons zorgstelsel focust op behandeling. Chemo na chemo, blijven bestrijden. Niemand ging het gesprek met haar aan over de grenzen van de behandeling. Het is verschrikkelijk om iemand die dicht bij je staat te zien lijden en uiteindelijk afscheid te moeten nemen, maar de hardnekkige ontkenning van sterfelijkheid maakt het alleen maar moeilijker, niet beter.
Oplossing
Dat het ‘lijden moet worden opgelost’ zie je ook bij mensen die niet ernstig ziek zijn. De tijd nemen om uit te zieken is er vaak niet meer. Mensen gaan bij een ‘gewone’ griep vaak naar de huisarts, of zelfs naar de eerste hulp, omdat ze een oplossing willen. Ook blijkt dat artsen het nut van een second opinion soms niet ter discussie durven stellen, omdat ze vrezen voor bedreigingen en claims. Zo glijden we langzaam af naar de Amerikaanse behandelstaat, waarin artsen tegen beter weten in dure onderzoeken en behandelingen aanbieden om te voorkomen dat ze voor de rechter worden gesleept.
Verzorging
Behandelingen of onderzoeken zijn dus niet altijd in het belang van de patiënt. Dat gaat niet alleen ten koste van de kwaliteit van leven van de betreffende patiënt, het kost bovendien kapitalen. Dat baart me zorgen, want als medische behandelingen en onderzoeken een steeds groter deel van het zorgbudget opsouperen, blijft er steeds minder over voor de verzorging van patiënten.
Evenwicht
Uiteraard moet wie ziek is de zorg en behandeling krijgen die hij nodig heeft, maar juist om dat in stand te kunnen houden, pleit ik ervoor de grenzen van behandelingen en het nut van bepaalde onderzoeken bespreekbaar te maken. Willen we blijven doorbehandelen tot het einde of durven we keuzes te maken over wat zinvol en menselijk is? Heeft iedereen recht op een second opinion of kunnen we daar in bepaalde gevallen van afwijken? Laten we het er eens over hebben wat we niet kunnen oplossen en hoe we daarmee omgaan. Zodat we verzorging en behandeling weer in evenwicht kunnen brengen.
Directeur bij Attent Zorg en Behandeling Rheden Dieren Doesburg.