De NZa heeft voor het eerst een marktscan uitgebracht over de gehele eerstelijnszorg. De conclusie? Zorgverzekeraars kopen eerstelijnszorg vooral in op basis van tarieven en kosten en niet op basis van kwaliteit. Dat komt vooral omdat de instrumenten om kwaliteit van zorg inzichtelijk te maken nog te weinig worden gebruikt als basis voor contractering.
De eerstelijnsmarktscan van de NZa beschrijft de ontwikkelingen en cijfers over de periode 2012 – 2015. Door substitutie vanuit de specialistische tweedelijnszorg daalden de totale zorgkosten, maar stegen de kosten voor de zorg in de eerste lijn. Ze gingen van 8,8 miljard euro in 2012 naar 12,7 miljard in 2015. De belangrijkste oorzaken daarvoor waren de invoering van de generalistische basis-ggz (2014) en de overheveling van de wijkverpleging naar de Zorgverzekeringswet (2015).
Patstelling
De zorgkosten zijn steeds beter inzichtelijk, maar dat geldt niet voor de kwaliteit van zorg. De NZa vindt dat inzicht bieden in de kwaliteit van zorg en ontwikkelingen van richtlijnen beter kan. Dan kunnen zorgverzekeraars daar ook beter op inkopen. Er dreigt nu een patstelling, zo constateert de NZa: verzekeraars willen niet op de stoel van de behandelaar gaan zitten en trekken zich terug, maar de zorgverleners zelf komen ook niet over de brug. De partijen zullen meer moeten investeren in wederzijds vertrouwen en meer openheid. Zo ver is het vaak nog niet. Zorgaanbieders ervaren de contractering bijvoorbeeld vaak als ‘tekenen bij het kruisje’.
Zorginnovaties
De NZa stelt dat de huidige regels voor de eerstelijnszorg al veel mogelijkheden bieden om zorginnovaties te bekostigen. Thema’s waar zorgverzekeraars zich op richten zijn onder andere: substitutieprojecten, anderhalvelijnszorg, e-health, zelfmanagement en preventie. De financiering van sector-overschrijdende samenwerkingen verloopt echter nog moeizaam. De reden is vaak dat men elkaars ‘taal’ nog niet spreekt. Verschillende zorgvormen hebben verschillende bekostigingsvormen met bijbehorende behandelomschrijvingen en verschillende manieren om het in rekening te brengen.
Multidisciplinair
Toch zetten sommige zorgverzekeraars de stap van inkoop per sector naar inkoop per regio en de NZa juicht dat toe. Als voorbeeld noemt de marktscan de regio oostelijk Noord-Brabant, waar binnen de hele regio wordt nagedacht over zinnige zorg. Een ander voorbeeld zijn de afspraken tussen FMS en LHV over substitutie en de samenwerking tussen huisartsen en specialisten. De zorgverzekeraars moeten daarin regie nemen, vindt de NZa. Multidisciplinaire samenwerking zou de norm moeten worden.