Dat stelt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in het onderzoeksrapport ‘Sturing op kwaliteitsverbetering verpleeghuiszorg door zorgkantoren’. Als de zorgkantoren geen onderscheid maken tussen verpleeghuizen, dan dreigen deze middelen suboptimaal te worden ingezet en niet de beoogde kwaliteitsimpuls te geven.
Reactief
Om dit doel te verwezenlijken moeten de zorgkantoren wat de NZa betreft in de vorm van resultaatgerichte maatwerkafspraken meer verschil maken tussen zorgaanbieders. Dit betekent ook dat kantoren zelf kwaliteitsdoelen formuleren. Zover is het volgens de NZa nog niet. “Over het geheel genomen zien wij dat de werkwijze van de zorgkantoren reactief is”, aldus de NZa.
Initieel budget
Daarbij biedt de huidige verdelingssystematiek onvoldoende prikkels. Doordat zorgkantoren op basis van omzet een initieel budget per zorgaanbieder bekend maken, krijgen deze alle gelegenheid om hun kwaliteitsplannen naar dit bedrag toe te rekenen.
Opgelegde verdeelsleutel
De reactieve opstelling is niet helemaal aan de zorgkantoren te wijten. De NZa wijst in dit verband ook op de van bovenaf opgelegde verdeelsleutel. Het ministerie van VWS eist dat tenminste 85 procent van het kwaliteitsbudget naar het aantrekken van nieuw personeel gaat. VWS wil hiermee voorkomen dat de kwaliteitsgelden voor oneigenlijke doeleinden wordt ingezet, maar de verdeelsleutel beperkt logischerwijs ook de ruimte van de zorgkantoren voor eigen afwegingen.
Dialoog
De NZa ziet ook duidelijk positieve elementen in de omgang met de kwaliteitsgelden. Meer dan voorheen zetten de zorgkantoren kwaliteit op de agenda. De dialoog hierover met verpleeghuizen hebben de zorgkantoren goed opgepakt, vindt de NZa. Zij hebben méér inzicht in de kwaliteit van zorg en bespreken de noodzakelijke verbeteringen. Ook weten ze beter wanneer de kwaliteit in een verpleeghuis onder druk staat. Maar de vastlegging van deze kennis is echter niet bij alle zorgkantoren goed genoeg, aldus de NZa: “Veel kennis zit in de hoofden van medewerkers of is nog onvoldoende bijeengebracht in een samenhangende kwaliteitsdiagnose.”
Reguliere tarieven
De kwaliteitsgelden vormen de financiële vertaling van het kwaliteitskader verpleeghuiszorg, dat in 2017 van kracht wordt. Om de personeelsnorm uit dit kader te kunnen waarmaken heeft het kabinet miljarden moeten vrijmaken. Voor 2021 gaat het om een bedrag van maximaal 1,45 miljard euro. Dit is het laatste jaar dat de kwaliteitsgelden apart worden uitgekeerd. Vanaf 2022 worden de gelden opgenomen in de reguliere tarieven.
Inkooplader Wlz
Juist met het oog hierop is een gedifferentieerde verdeling van groot belang, vindt de NZa. Bedoeld of onbedoeld sluit de NZa met dit commentaar aan op de recente gerechtelijke uitspraak over het inkoopkader Wlz. Volgens de rechter mogen geen uniforme opslagen of kortingen hanteren, maar moeten ze bij de vaststelling rekening houden met de verschillen tussen aanbieders.
“Dit betekent ook dat kantoren zelf kwaliteitsdoelen formuleren. Zover is het volgens de NZa nog niet.”
Kwaliteitsdoelen laten formuleren door zorgkantoren is de zoveelste keer dat extern opgelegde criteria worden bedacht en niet werken. Tot op heden hebben al deze pogingen alleen maar geleid tot meer bureaucratie. Vergelijk: zorgverzekeraars stelden labels op voor specifieke (operatieve) ingrepen. Zo kon het gebeuren dat een ziekenhuis van één zorgverzekeraar een label kreeg voor één bepaalde ingreep, maar bij de andere zorgverzekeraar voor exact dezelfde ingreep het label werd af gewezen. Kies (als NZA) voor een bepaald, bestaand en bewezen kwaliteitssysteem en hanteer dat systeem voor alle zorgkantoren. Scheelt dure ontwikkeltijd, alle instellingen zijn gelijk te beoordelen. Zorgkantoren kunnen zo nodig per instelling accenten aanbrengen en zo maatwerk leveren.