© pixs:sell / stock.adobe.com
Aanleiding voor de brief van Bruijn is de inventarisatie van concentraties in de zorg van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Hierbij keek de zorgautoriteit ook naar het effect van aanpassingen in de regels voor het melden van fusies en overnames.
Omzetdrempels
In de zorg golden van 2008 tot en met 2022 verlaagde omzetdrempels voor het concentratietoezicht op grond van de Mededingingswet (Mw). Ten opzichte van andere sectoren moesten concentraties in de zorg, zoals een fusie of overname, al bij een lager omzetniveau gemeld worden bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). In 2022 besloot de toenmalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de verlaagde omzetdrempels in de zorg los te laten. Vanaf 1 januari 2023 gelden in de zorgsector daarom geen aparte regels. Op verzoek van de Kamer wordt nog wel gemonitord wat de effecten zijn van dit besluit.
Concentraties stabiel
De NZa vraagt bij iedere concentratie die zij toetst in het kader van de Zorgspecifieke fusietoets (Zft) of die concentratie ook gemeld had moeten worden bij de ACM als de verlaagde omzetdrempels op grond van de Mw nog wel van kracht zouden zijn. Uit de gegevens van de NZa blijkt dat 8 aanvragen in 2024 in het verlaagde omzetsegment vielen. Deze aanvragen zouden in het verleden dus wel getoetst worden door de ACM, maar sinds 1 januari 2023 niet meer. Dit aantal is in lijn met aantallen in voorgaande jaren waarin tussen de acht en twaalf concentraties in het verlaagde omzetsegment vielen (2021 – 2024). (..) Het aantal meldingen in het verlaagde omzetsegment is daarmee relatief stabiel, ook ten opzichte van het totaal aantal gemelde concentraties, zo is te lezen in de brief van Bruijn aan de Kamer.
Geen aanzuigende werking
De NZa-monitor laat verder zien dat er in het verlaagde omzetsegment nog steeds kleine verschillen over de jaren zichtbaar is tussen concentraties naar sector, betrokkenheid van private equity, betrokkenheid van een buitenlandse partij en regio. Het besluit om de verlaagde omzetdrempels los te laten, lijkt daarmee geen aanzuigende werking te hebben op een specifiek type concentratie die anders getoetst zouden moeten worden door de ACM. Daarnaast constateert de NZa dat geen van de in 2024 gemelde concentraties in het verlaagde omzetsegment eerder gemeld en tegengehouden zijn door de ACM. Dat betekent dat partijen eerder tegengehouden concentraties door de ACM niet alsnog hebben doorgezet buiten het toezicht van de ACM. Daarmee lijkt gecalculeerd gedrag door aanbieders uitgesloten.
Toename aantal ketens
Vorig jaar constateerde de toenmalig minister van VWS op basis van de monitor wel dat er relatief vaak aanvragen werden gedaan in het verlaagde omzetsegment door organisaties die vaker aanvragen indienen. Dat zou kunnen wijzen op een toename van het aantal ketens in de zorg. Dit jaar is het aantal concentraties in het verlaagde omzetsegment met betrokkenheid van een organisatie die vaker aanvragen indient iets lager (5 van de 8 concentraties in 2024 t.o.v. 9 van de 11 concentraties in 2023). Ook het aantal concentraties met betrokkenheid van private equity nam in 2024 licht af in het verlaagde omzetsegment. Het totaal aantal concentraties met betrokkenheid van private equity nam eveneens licht af (ca. 46 procent van de goedgekeurde concentraties in 2024 t.o.v. 59 procent van de goedgekeurde concentraties in de periode van juli 2022 t/m december 2023).
Onwenselijke overnames
De minister vind het nog te vroeg om harde conclusies te verbinden aan de resultaten van het NZa onderzoek. “De wijziging heeft niet geleid tot significante gevolgen voor het zorglandschap”, erkent Bruijn. “Tegelijkertijd wil ik niet het risico nemen dat zich evident onwenselijke concentraties kunnen voordoen in de zorg. Bijvoorbeeld wanneer een fusie of overname ervoor zorgt dat de continuïteit van zorg niet geborgd is en patiënten niet meer de zorg kunnen krijgen die zij nodig hebben.”
Wetsvoorstel
Voormalig VWS-minister Fleur Agema kondigde in januari een uitbreiding van de Zorgspecifieke Fusietoets aan. Hiermee zou de NZa meer mogelijkheden krijgen om onwenselijke fusies tegen te houden. Bruijn wil dit plan van Agema doorzetten. “Ik zal het wetsvoorstel voor het einde van 2025 aan uw Kamer aanbieden”, schrijft hij. “Zoals beschreven in reactie op Kamervragen maak ik daarbij graag het voorbehoud dat dit een zeer ambitieus tijdspad is en afhangt van reacties op de internetconsultatie en de toetsten die op dit moment worden uitgevoerd. Alles overziend concludeer ik dat het vervallen van de verlaagde omzetdrempels nog steeds gerechtvaardigd is.”
