Bestuurders van zorginstellingen moeten de Verpleegkundige Adviesraad (VAR) in eenzelfde positie plaatsen als de medische staf. Op die manier kunnen zij echt invloed uitoefenen. Dit zegt Henk Bakker, voorzitter van de beroepsvereniging van verpleegkundigen en verzorgenden V&VN, in V&VN Magazine.
“Er zijn bestuurders die het goede voorbeeld geven door de VAR in eenzelfde positie te plaatsen als de medische staf. Zo is er dan zowel sprake van medisch geïntegreerde als verpleegkundige zorg.” De V&VN-voorzitter roept andere ziekenhuisbestuurders op dit voorbeeld te volgen. Bakker, tevens bestuurder van de Koninklijke Kentalis Groep: “Een goede VAR staat of valt uiteindelijk bij de betrokkenheid van de medewerkers.”
In een kwart van alle zorginstellingen is een VAR actief. De aanwezigheid van een VAR garandeert volgens V&VN niet dat verpleegkundigen en verzorgenden echt invloed hebben op het beleid van hun organisatie. Uit onderzoek in opdracht van V&VN bleek onlangs dat 41 procent van de VAR-leden zegt weinig invloed te hebben op het zorgbeleid van hun instelling. Onderzoeker, en verpleegkundige en organisatiesocioloog, Pieter Bas Lalleman denkt dat dit inderdaad zo is. In de Verenigde Staten bestaat de raad van bestuur uit drie pijlers: één voor het geld, één voor de dokters en één voor de verpleegkundigen. “In Nederland is die verpleegkundige pijler geërodeerd: de verpleegkndig directeur is hier helemaal verdwenen.”
De afwezigheid van verpleegkundigen op verschillende niveaus heeft gevolgen voor de praktijk, volgens hoogleraar Verplegingswetenschap Marieke Schuurmans. Als voorbeeld noemt zij in V&VN Magazine het ontwikkelen van beleid op de inzet van ICT-producten. “Omdat in ziekenhuizen verpleegkundigen op dagelijkse basis gebruik maken van ICT-toepassingen, zou je verwachten dat die systemen gebruiksvriendelijk zijn, maar in de praktijk valt dat dus vies tegen.”
Wettelijke verankering
Minister Schippers (VWS) heeft onlangs naar aanleiding van vragen van Tweede Kamerlid Pia Dijkstra (D66) gezegd dat ze in het najaar verder wil praten over hoe zij de VAR’s wil meenemen in wet- en regelgeving. Tijdens een hoorzitting in de Kamer heeft V&VN voor wettelijke verankering van de VAR’s gepleit. Henk Bakker: “Het is goed als de bevoegdheden van VAR’s wettelijk worden vastgelegd. Dan is de vrijblijvendheid er definitief vanaf.”
Intussen is het Verpleegkundig Stafbestuur (VSB) om opkomst. In april maakte het St Jans Gasthuis in Weert de oprichting van een VSB bekend. Daarmee gaf het de verpleegkundigen een bestuurlijke stem. Naar eigen zeggen is het SJG één van de eerste Nederlandse ziekenhuizen die de bestuurlijke rol van verpleegkundigen op deze manier formaliseert. Er zijn meer ziekenhuizen waar de VAR wordt omgevormd tot een VSB, onder meer het Havenziekenhuis in Rotterdam, het Flevoziekenhuis in Almere en het Streekziekenhuis Koningin Beatrix in Winterswijk.