Ziekenhuizen slagen er nog altijd niet in een volwassen veiligheidsmanagementsysteem (VMS) te implementeren. Dat concludeert de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De IGZ pleit daarom voor meer bestuurlijke betrokkenheid en daadkracht.
De IGZ constateert ondermeer dat ziekenhuizen veiligheidsrisico’s nog niet systematisch geïnventariseerd hebben. Vaak wordt er alleen reactief met risico’s omgegaan. Pas als er wat mis gaat, wordt er actie onderomen en worden correcties aangebracht. Bij een volwaardig VMS zijn risico’s vooraf bekend, zodat ze beheerst kunnen worden. Het merendeel van de ziekenhuis heeft dit proces voor slechts enkele risicovolle processen doorlopen.
Weinig concreet
Daarnaast zijn de meeste veiligheidsplannen volgens de inspectie te algemeen. Het ontbreekt aan concrete, meetbare acties waarbij na te gaan is of de resultaten ook gehaald worden. Incidentmelding kent een vergelijkbare tekortkoming. Medewerkers die melden, vernemen niet altijd wat er met de melding is gebeurd. Opvallend is tevens dat artsen aanzienlijk minder melden dan verpleegkundigen. De inspectie vindt ook dat ziekenhuizen niet goed laten zien waar de inspanningen op het gebied van veiligheid toe leiden. Verbeteracties zijn bij medewerkers niet goed bekend en ook weten zij geen resultaten van de risicoanalyses te benoemen.
Onderdeel
Ook is veiligheid nog geen integraal onderdeel van al het werk. Zo is het nog lang niet overal onderdeel van de opleidingen en introductieprogramma’s en staat veiligheid van werken ook niet structureel op de agenda van het functioneringsgesprek.
Daadkracht
Op basis van haar bevindingen concludeert de IGZ dat een volwaardig VMS in 2012, zoals in 2007 afgesproken, niet haalbaar is. De IGZ pleit daarom voor grotere bestuurlijke betrokkenheid en daadkracht. Niet alleen moet de raad van bestuur meer sturing geven aan het daadwerkelijke risicomanagement, ook moeten bestuurders zich tegenover medewerkers actiever opstellen en laten zien wat veilig werken betekent. De inspectie beveelt bestuurders bovendien aan om meer aandacht te geven aan het melden en bespreken van incidenten door medisch specialisten.
Vertrouwen
Ondanks de kritiekpunten van de IGZ ziet de NVZ vereniging van ziekenhuizen de tijdige invoering van een volwaardig VMS met vertrouwen tegemoet. “De aandacht binnen de ziekenhuizen voor veiligheidsmanagement neemt zichtbaar toe”, aldus de NVZ in een reactie op de IGZ-rapportage. “Van de 93 ziekenhuizen hebben 32 ziekenhuizen inmiddels een geaccrediteerd veiligheidsmanagementsysteem waarmee zij continu proactief risico’s signaleren, verbeteringen doorvoeren en beleid vastleggen, evalueren en aanpassen. Eind 2012 zullen alle ziekenhuizen naar verwachting in het bezit zijn van een dergelijk systeem, mits wordt doorgegaan op dezelfde weg.”